PODRÓŻE
Nie tylko prywatnych inwestorów winien zajmować temat: jak w sposób zrównoważony rozwijać turystykę? Ten boom, ta moda na caravaning to niesamowita zachęta do rozwoju lokalnych biznesów. I kuszące źródło budżetów regionów stawiających na klimat przyjazny dla tworzenia wyczekiwanej infrastruktury.
Pandemia uświadomiła wielu ludziom wartość przyrody i aktywnego wypoczynku. Można założyć, że podróże o wysokim stopniu indywidualności i doświadczeniu przyrody będą nadal zyskiwały na popularności. Dlaczego „bycie w drodze” będzie ukierunkowane na zeroemisyjny kemping? W dobie pakietu mobilności UE od zrównoważonej i inteligentnej mobilności nie ma odwrotu. Odtąd dobrą reputacją powinny cieszyć się inicjatywy celujące w minimalizację śladu węglowego.
Pierwszy krok to wizyta na oficjalnej stronie programu priorytetowego mojprad.gov.pl. W sekcji „Złóż wniosek” znajdziemy informacje o wszystkich dokumentach potrzebnych do złożenia wniosku o dofinansowanie. Procedowanie odbywa się na bieżąco. Nasz rozmówca sugeruje zainteresowanie programem Czyste Powietrze Plus, który ruszył 15 lipca 2022 r.
– Ten skierowany jest do osób fizycznych, właścicieli lub współwłaścicieli budynków mieszkaniowych, którzy podejmują w nich przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Można w jego ramach składać wnioski o prefinansowanie inwestycji, co ma sprawić, że skorzystanie z dofinansowania będzie łatwiejsze i bardziej dostępne. Minimalna moc dofinansowanej instalacji może wynieść 2 kW, a maksymalna nie może przekroczyć 10 kW. Dotacja może wynieść do 50% kosztów, nie więcej niż 5000 zł. A jest jeszcze program Stop Smog i Energia Plus –skierowany do przedsiębiorców – kontynuuje reprezentant firmy SunRoof.
Wspomniany system dachowy jest o tyle ciekawy, że prócz kilku ograniczeń, np. kąt dachu to minimum 12°, nie sprawdzi się jako zadaszenie dla konstrukcji z płyt warstwowych ani domków holenderskich (w ich przypadku ograniczeniem jest właśnie kąt dachu), to w przypadku wiat jak najbardziej! Gdzie przewaga propozycji? Ano niektórych istniejących obiektów czy konstrukcji na kempingu nie można po prostu wzbogacić w panele fotowoltaiczne, bo taka instalacja swoje waży! Tu przemawiające do wyobraźni porównanie: SunRoof to ok. 16 kg na 1 m²; dach z dachówką ceramiczną to ok. 35-75 kg/m²; tradycyjny dach + panele PV to ok. 35-75 kg/m² + 12-15 kg/m² (panel).
Na konkurencyjnym rynku znajdziemy oczywiście inne rozwiązania. Czy perowskity opanują rynek energii słonecznej? A może będą nimi Quantum Glass, czyli szyby produkujące prąd? W produkcję tych drugich zaangażowała się podkarpacka firma ML System, która otworzyła pierwszą na świecie linię produkcyjną szyb z powłoką kwantową.
Na drugim biegunie poszukiwań znajdziemy „Panel Wiatrowy”, czyli OZE, jakiego jeszcze nie było! Instalacja odnawialnych źródeł energii (OZE) jest dziełem zwycięzców konkursu start-upowego Warm Up Your Business Energetyki Cieplnej Opolszczyzny (ECO) we współpracujący z Parkiem Naukowo-Technologicznym w Opolu (PNT). Takie panele pełnić mogą rolę ogrodzenia – cecha to pierwszorzędna obiektu kempingowego. Osadzone w ramach pionowe turbiny wiatrowe generują energię . Gdy wieje wiatr, wirniki wprawiane są w ruch i kręcą się podobno bezgłośnie! Nadwyżka wyprodukowanej energii może być przechowywana w magazynie energii i uzupełniać jej brak w okresie zwiększonego zapotrzebowania.
Idźmy dalej. Woda jest cennym zasobem. Kemping na skraju rwącego potoku? Aż prosi się o elektrownię wodną Idénergie. O pomyśle Kanadyjczyków pisaliśmy szerzej na naszym portalu, więc tu tylko wspomnijmy, że taka turbina zapewnia pełne bezpieczeństwo żyjącym w wodzie zwierzętom, a kompaktowe (132 × 66 cm i 91 kg) urządzenie będzie działać także tam, gdzie prędkość wody nie przekracza metra na sekundę. Gdy nurt w korycie rzeki płynie z prędkością metra na sekundę, wytwarza 900 kWh, a przy 2,5 m/s – aż 4200 kWh.
Najmniej takich u nas, a szkoda, bo to urzekające obiekty inżynierskie stanowiące wyraz realizacji idei zrównoważonego rozwoju. Czy i dlaczego można je uznać za ciekawsze dla minimalizacji śladu węglowego niż konwencjonalne akweny wodne, tj. baseny, na terenach kempingowych?
Każdy staw składa się ze zbiornika kąpielowego i regeneracyjnego. Strefa regeneracyjna takiego obiektu inżynierii to co do zasady swoista symbioza: roślin, minerałów i bakterii. Kamień (naturalny) jest więc nieodzowny dla funkcjonalności takich obiektów inżynierii, skoro zaangażowany w procesy… oczyszczania wody.
– Stawy kąpielowe są ekologiczną alternatywą dla konwencjonalnych rozwiązań, tj. basenów uzdatnianych chlorem. Ich zapotrzebowanie na energię elektryczną do cyrkulacji i filtracji wody jest co najmniej 5-10-krotnie niższe, przy małych stawach kąpielowych pompa cyrkulacyjna potrzebuje jedynie 50-100 W energii. Można oczywiście wykorzystać energię z panelu fotowoltaicznego ładującego akumulator do zasilania pompy – wprowadza nas w tajniki ich walorów Wojciech Walczak z firmy re-natura.pl.
Jak bardzo zrównoważone i dlaczego właśnie idealne będą na kempingach? Otóż stawy kąpielowe, w których naśladujemy procesy samooczyszczania się wód, są bliskie naturze, by wspomnieć także zastosowane rozwiązania wykończenia: naturalne kamienie, kruszywa filtracyjne, drewno na tarasy itp. W przeciwieństwie do klasycznych rozwiązań są zbiornikami całorocznymi, pozwalają na użytkowanie zarówno latem, jak i zimą – jako miejsce morsowania. Staw kąpielowy jest wspaniałym dopełnieniem zagospodarowania terenu, jako uzupełnienie programu wypoczynkowego wraz z sauną (banią), stanowiąc rozwiązanie przeznaczone do aktywnego wypoczynku.
Koszt wykonania takiego jest zazwyczaj niższy niż klasycznego basenu, a koszty pielęgnacji – kilkukrotnie tańsze.
Stawy kąpielowe swój rozwój zawdzięczają rozwiązaniom naturalnej filtracji wody opartej o oczyszczalnie mineralno-roślinne (trzcinowe) ścieków, które również sprawdzają się idealnie do wykorzystania ich na kempingach. I co wielce ciekawe, są oczyszczalniami z najlepszymi parametrami oczyszczania ścieków, odpornymi na nadmiar i niedobór ścieków (nie wymagają ponownego uruchamiania w przypadku braku dopływu ścieków jak inne rozwiązania), idealnie komponują się z otaczającym krajobrazem.
– I przede wszystkim nie zanieczyszczają środowiska przyrodniczego jak rozwiązania typu osadnik i rury rozsączające – tylko upłynniają ścieki i bez oczyszczenia wprowadzają je do gleby, a następnie do wód gruntowych. Co więcej, większość prac pielęgnacyjnych można wykonać ręcznie, a zatem idealnie wpisuje się to w „zeroemisyjny kemping” – dowodzi Wojciech Walczak, który jest też członkiem zarządu Polskiego Stowarzyszenia Naturalnych Wód Kąpielowych.
– Większość prac można wykonać po krótkim szkoleniu, więc każdy opiekun kempingu bez problemu poradzi sobie bez konieczności wynajmowania profesjonalnej firmy.
A taki staw możemy wykorzystywać jako rezerwuar wody pitnej i… żywności (ryby).
Pod kątem ekwiwalentu CO₂ tylko transport publiczny może konkurować z podróżami kamperem czy w zestawie z przyczepą kempingową. W kategorii „wypoczynek u celu podróży” bezkonkurencyjny jest kemping, a tym bardziej pole biwakowe! Na wykresie wyniki przy założeniu, że dwuosobowa załoga za każdym razem wypoczywa u celu podróży 21 dni, a punktem startu jest Frankfurtu nad Menem i pobyt wakacyjny w Marsylii we Francji. W przypadku kampera czy przyczepy oznacza to 2003 km w jedną stronę. Na podstawie danych: ifeu
Dlaczego trudno przecenić rolę stawów kąpielowych? W przypadku kempingów, więc z definicji miejsc z sezonem wysokim i niskim, zawsze będziemy mieli do czynienia ze zmienną ilością dopływających ścieków. Te wpisują się idealnie w rozwiązania oczyszczalni ścieków mineralno-trzcinowych (mineralno-roślinnych hydrofitowych), które ze względu na dużą elastyczność i skuteczność oczyszczania są rozwiązaniami proekologicznymi. O przykładzie takiego wdrożenia piszemy na marginesie tegoż artykułu.
– W przypadku stawów kąpielowych do ich pracy wymagane jest źródło energii dla pompy dozującej, która jest energooszczędna i może być zasilana z panelu fotowoltaicznego – koszt całkowity energii dla oczyszczalni przydomowej na cały rok to ok. 100 zł plus jednorazowy wywóz stałych zanieczyszczeń z osadnika gnilnego – kontynuuje reprezentant firmy re-natura.pl.
Gdy porównać koszty bieżące i poniesione, to i na tym polu okazują się bezkonkurencyjne. Koszty budowy stawu kąpielowego wahają się w granicach od 700 zł/m² do ok. 1500 zł/m2 w zależności od powierzchni, wykończenia oraz wyczekiwanej jakości wody. Koszt budowy oczyszczalni to ok. 4000 zł/RLM (RLM – równoważna liczba mieszkańców) + cena osadnika w zależności od wielkości. Dla kempingu należałoby przyjąć ilość zużywanej wody przez osobę/dobę i stąd wyliczyć realne zapotrzebowanie, np. wielkość złoża filtracyjnego porośniętego przez trzcinę to 4 m²/RLM.
Rozważając założenia dla zeroemisyjnego kempingu, takiego na wskroś innowacyjnego, należałoby wziąć pod uwagę cykl życia poszczególnych składowych infrastruktury. Bilans energetyczny to za mało.
– Liczy się również użycie materiałów budowlanych. Przykładowo, utwardzenie stanowisk postojowych należy rozważyć pod kątem: czy odpowiednim zdrenowaniem i wzmocnieniem darni gruntu rodzimego nie da się zachować powierzchni zielonej na tyle nośnej, aby mogły parkować ciężkie kampery. Bez utwardzania kruszywem czy kostką brukową lub innymi betonowymi produktami (np. płyty ażurowe) – zwraca uwagę Bogusz Trepka z firmy CamperSystem.pl, która produkuje kolumny serwisowe zapewniające dostęp do wody, prądu oraz zrzut kaset WC dla kamperów.
– Dlaczego to takie istotne? Wytworzenie kruszywa czy produktu betonowego już zostawia ślad węglowy widoczny w całym bilansie takiej inwestycji. Kolejną kwestią do przemyślenia jest gospodarka wodna, tj. pokusa wykorzystania wody szarej z umywalek i pryszniców w sanitariatach, ale również z kamperów do ponownego użycia w systemach spłukiwania, podlewania. Tutaj problemem może być chemia dodawana do toalet chemicznych, która zaburza pracę „dobrych bakterii”, tj. rozkładających fekalia w systemie oczyszczalni ekologicznej.
Ślad węglowy można ograniczyć, zaopatrując interesujący nas obiekt w produkty, a jakże – lokalne! Nie te, które podróżowały na duże odległości. Rezygnując z kupowania żywności pakowanej na rzecz tej niepakowanej.
Obiekt obywający się bez dostępu do prądu i wody to niekoniecznie przykłady z Australii. Cwtch Cabins and Camping znalazł się na czele kampanii klimatycznej obejmującej całe hrabstwo Herefordshire w Wielkiej Brytanii. Uznano go za wzorcowy w ramach inicjatywy „30 for 2030”, tj. 30 pracodawców z sektora prywatnego i publicznego, których ambicją jest osiągnięcie zerowej emisji CO₂ netto jeszcze do końca tej dekady. Kemping korzysta tylko z przyłącza wody i prócz tego działa całkowicie na OZE. Wodę do pryszniców ogrzewają solary. Niedawna zmiana ręczników papierowych na wielokrotnego użytku pozwoliła zaoszczędzić 100 worków odpadów rocznie. Pomysłodawcy mocno zaangażowali się w sadzenie drzew, upatrując tu źródła dla rozwoju naturalnego ekosystemu: życia owadów, siedliska płazów, małych ssaków i ptaków. Prócz tego naturalnym wyborem stały się produkty żywnościowe od lokalnych dostawców. Pośród infrastruktury dominują budowle drewniane i inne zagospodarowane, którym dano drugie życie.
Sadzenie drzew adekwatnych do warunków siedliska, zagospodarowanie lokalnych materiałów w postaci budulca – to tylko niektóre z walorów modelowego kempingu, zwycięzcy inicjatywy „30 for 2030” realizowanej w hrabstwie Herefordshire w Wielkiej Brytanii
Rafał Dobrowolski
Fot. R. Dobrowolski i materiały: SunRoof, CamperSystem.pl, camp-bijar.com
Artykuł pochodzi z numeru 6 (108) 2022 r. magazynu „Polski Caravaning”.
Chcesz być na bieżąco? Zamów prenumeratę – teraz jeszcze taniej i szybciej.
