PRZEPISY PRAWNE
Od dnia 7 lipca 2024 r. obowiązuje nowy standard, tj. Event Data Recorder. Czy konieczność montowania w nowych autach tzw. czarnych skrzynek obowiązuje bez wyjątku? Otóż producenci małych serii pojazdów i specjalnego przeznaczenia mają 24 miesiące na spełnienie nowego standardu.
Unia Europejska wymaga, aby nowe samochody były od 7 lipca 2024 r. wyposażone w urządzenie znane w języku potocznym jako czarna skrzynka, które ma ułatwić dochodzenie w sprawie wypadków drogowych. Po tej dacie możemy mieć problem z rejestrację fabrycznie nowego pojazdu.
Czy wszystkie pojazdy będą musiały być wyposażone w EDR? Na początku wyjaśnijmy, czym jest nowy standard pojazdów. Czarne skrzynki (rejestratory danych zdarzeń) mają za zadanie zbierać dane dotyczące jazdy oraz na temat stanu pojazdu. Rejestrują rozliczne parametry, jak np. prędkość pojazdu, kąt skrętu kierownicy i ruchy kierownicą, przyspieszenia wzdłużne i poprzeczne w czasie kolizji, stan pasów bezpieczeństwa i stan napinaczy pasów, stan aktywnych systemów wspomagania kierowcy.
Te i inne informacje są niezwykle cenne przy analizie przyczyn wypadków drogowych. Dzięki nim możliwe jest lepsze zrozumienie okoliczności zdarzeń oraz identyfikacja potencjalnych problemów technicznych lub ludzkich błędów, które do nich doprowadziły. W razie wypadku system zapisuje informacje w rejestratorze przez pięć sekund przed uderzeniem i maksymalnie pięć sekund po nim.
EDR to nie taki nowy standard
Samochody w rzeczywistości nie będą musiały być wyposażone w nowe fizyczne urządzenie - EDR to po prostu nowa funkcja oprogramowania, a jednostka sterująca poduszek powietrznych i jej pamięć są wykorzystywane do przechowywania obowiązkowych danych. Są one stale aktualizowane i zapisywane w pamięci, chyba że dojdzie do aktywowania poduszki powietrznej. A to istotne, gdy chcieć zarejestrować np. kampera. Warto pamiętać, że producenci samochodów już od jakiegoś czasu sprzedają auta wyposażone w taki moduł. Wynika to z faktu, że od 6 lipca 2022 roku, każdy nowo homologowany pojazd, musiał mieć czarną skrzynkę na wyposażeniu.Tymczasem, z naszych informacji wynika, że na skutek niewiedzy urzędników, bywa że jakiś wydział komunikacyjny w Polsce odmawia rejestracji nowego kampera. Powód? Właściciel nie jest w stanie udowodnić, że pojazd spełnia nowe przepisy.
Co warto podpowiedzieć nabywcom nowych kamperów? Jak mogą dowieść, że ich pojazdy spełniają obwiązujące przepisy?
Budowa kampera to długi proces
Uporządkujmy stan faktyczny. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2144 nałożyło na koncerny samochodowe obowiązkowe wyposażenie samochodów kategorii M1 i N1 (osobowe i dostawcze) w rejestratory danych na temat zdarzeń (Event Data Recorder, EDR), czyli czarne skrzynki. To Rozporządzenie (zwane też GSR II – przyp. red.) zostało uwzględnione w najnowszym wydaniu ramowego Rozporządzenia UE nt. homologacji: 2018/858 (tu https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32018R0858 można ściągnąć ostatnią wersję skonsolidowaną Rozporządzenia).
- I faktycznie, przewiduje ono pewne odstępstwa od wymagań narzuconych przez rozporządzenie 2019/2144 dla pojazdów produkowanych w małych seriach, oraz też pewne nieznaczne odstępstwa dla pojazdów specjalnych, w tym – kamperów - wyjaśnia nam Kamil Przewoski z Applus IDIADA, której specjaliści zajmują się procedurą homologowania pojazdów w UE i uczestniczyli w procedowaniu najnowszych przepisów.
- Faktem jest, że Komisja Europejska ustanowiła inne, odleglejsze terminy obowiązywania nowych wymagań GSR II dla pojazdów produkowanych w małych seriach i dla pojazdów specjalnych. Mówi o tym punkt (5) Rozporządzenia 2022/2236.
W pierwszym przypadku mowa o odstępstwach technicznych i terminowych [Annex II, Appendix 1]. Słów więcej o pkt 5. Otóż, KE zaproponowała, by przy ustalaniu wymogów dla pojazdów produkowanych w małych seriach lub pojazdów specjalnego przeznaczenia, można było dać dłuższy czas niż wymogi przewidziane dla pojazdów produkowanych w dużych seriach. Innymi słowy, czas wdrożenia nowego standardu biegnie od 7 lipca 2026 r. To cenna informacja dla rejestrujących nowe kampery.
Co więcej. Zważywszy, że od 6 lipca 2022 roku, każdy nowo homologowany pojazd, musiał mieć czarną skrzynkę na wyposażeniu, w żadnym wypadku nie powinno być problemu z rejestracją kampera po 7 lipca 2024 roku.
- Dowodem, że nowy kamper spełnia aktualne wymagania, jest jego aktualne CoC (świadectwo zgodności z homologacją) - podpowiada Kamil Przewoski, Applus IDIADA.
W celu ujednolicenia standardów bezpieczeństwa
Na koniec wyjaśnijmy powody ujednolicenia standardów bezpieczeństwa na terenie Unii Europejskiej. Wprowadzenie czarnych skrzynek jest jednym z elementów tej strategii, mającym zapewnić, że wszystkie nowe pojazdy będą spełniać te same wysokie normy bezpieczeństwa. Jest tak, bo zgromadzone dane mogą być wykorzystywane do wprowadzania ulepszeń w projektowaniu samochodów oraz systemów bezpieczeństwa. Pozwala to producentom na lepsze dopasowanie pojazdów do realnych warunków drogowych i minimalizowanie ryzyka wypadków.
Tu pytanie: kto ma prawo odczytać dane z czarnej skrzynki? Dostęp ten jest regulowany przez przepisy dotyczące ochrony danych osobowych (RODO). Prócz organów ścigania i służb ratunkowych, uprawnienia dostępu ma właściciel/użytkownik pojazdu – to przydatne np. w sytuacji dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela. Skądinąd także Towarzystwa Ubezpieczeniowe mogą chcieć dostępu do danych z czarnej skrzynki w ramach dochodzenia swych roszczeń.
Takie parametry są także istotne na czas analizy technicznej, diagnostyki problemów trapiących pojazd. Jeśli mówimy „czarna skrzynka” to zwykle przychodzi nam na myśl urządzenie z samolotu. Świadomość, że pojazd jest wyposażony w czarną skrzynkę, może działać prewencyjnie na kierowców, skłaniając ich do bardziej odpowiedzialnej jazdy. W efekcie może to prowadzić do zmniejszenia liczby wypadków i kolizji drogowych.
Fot. Dekra, Škoda
