PRZEWODNIK PO POLSCE
Kopalnia srebra w Tarnowskich Górach to jedna z najciekawszych i najbardziej niezwykłych atrakcji turystycznych w Polsce. Jest to jedyna w kraju podziemna trasa zwiedzania dawnej kopalni kruszców srebronośnych, która funkcjonowała od XVIII do XX wieku. Kopalnia jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i jest częścią Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. W tym artykule opowiemy Ci, co warto wiedzieć o historii, zabytkach i ciekawostkach związanych z kopalnią srebra w Tarnowskich Górach.
Historia kopalni srebra
Początki wydobycia rud srebronośnych w Tarnowskich Górach sięgają średniowiecza, kiedy to na terenie miasta i okolic odkryto bogate złoża galeny, czyli siarczku ołowiu z domieszką srebra. Pierwsze wzmianki o górnictwie tarnogórskim pochodzą z 1526 roku, kiedy to król Zygmunt I Stary nadał miastu przywilej górniczy. W XVI i XVII wieku Tarnowskie Góry były jednym z najważniejszych ośrodków wydobycia i hutnictwa srebra w Europie. W tym czasie powstały liczne szyby, chodniki i sztolnie, które tworzyły podziemny labirynt o długości ponad 150 km. W XVIII wieku nastąpił kryzys górnictwa tarnogórskiego, spowodowany wyczerpaniem się złoża i konkurencją innych regionów. W 1784 roku utworzono Królewską Kopalnię Fryderyk, która miała za zadanie ożywić produkcję srebra i ołowiu. Kopalnia ta działała do 1911 lub 1912 roku, kiedy to została zamknięta z powodu nierentowności. W latach 20. XX wieku podjęto próby ponownego uruchomienia kopalni, ale bez powodzenia. W 1976 roku otwarto dla zwiedzających Zabytkową Kopalnię Srebra, która jest częścią pomnika historii Tarnowskie Góry – podziemia zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolni „Czarnego Pstrąga”. W 2017 roku kopalnia została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako jeden z obiektów wpisu o nazwie: Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach.
Zabytki i atrakcje kopalni srebra
Zwiedzanie Zabytkowej Kopalni Srebra to niezapomniana przygoda dla osób w każdym wieku. Trasa turystyczna ma długość 1740 m i prowadzi na głębokości 40 m pod ziemią. Łączy ona trzy szyby: „Anioł”, „Żmija” i „Szczęść Boże”. Podczas wędrówki można podziwiać oryginalne wyrobiska górnicze, narzędzia, maszyny i urządzenia używane przez gwarków (tak nazywano tarnogórskich górników). Można też zobaczyć trzy imponujące komory o wielkości od 500 do 2000 m², które były miejscem przechowywania urobku lub odpoczynku pracowników. Jedną z największych atrakcji jest możliwość przeprawy łodzią przez podziemne jeziorko, które powstało w wyniku zalania części wyrobisk przez wody gruntowe. Jest to jedyne takie miejsce w Polsce, gdzie można popłynąć pod ziemią. W czasie rejsu można usłyszeć legendę o Czarnym Pstrągu, rybie, która miała strzec skarbów kopalni. Warto też zwrócić uwagę na udźwiękowienie trasy, które odtwarza autentyczne odgłosy pracy gwarków, zawału kopalnianego czy robót strzałowych. Na powierzchni można zwiedzić multimedialną wystawę, która prezentuje historię, geologię, techniki wydobycia i odwadniania tarnogórskich podziemi. Można tam obejrzeć m.in. dawne narzędzia, płuczkę, lampy używane pod ziemią, kubły do wydobywania urobku, a także górniczą przenośną toaletę. Na terenie kopalni znajduje się też sklep z pamiątkami, restauracja i hostel.
Ciekawostki o kopalni srebra
Kopalnia srebra w Tarnowskich Górach kryje wiele ciekawostek i tajemnic, które warto poznać przed lub po zwiedzaniu.
Kopalnia była miejscem pracy wielu znanych osób, takich jak: Jan III Sobieski, który był jej właścicielem w latach 1676-1696; Fryderyk Chopin, który odwiedził ją w 1829 roku i zagrał na fortepianie w komorze „Szczęść Boże”; Karol Darwin, który badał geologię tarnogórskich podziemi w 1838 roku; czy Albert Einstein, który w 1921 roku wygłosił wykład na temat teorii względności w budynku nadszybia kopalni.
Była również miejscem wielu odkryć naukowych i technicznych, takich jak: pierwsze na świecie zastosowanie maszyny parowej do pompowania wody z podziemi w 1788 roku; pierwsze na świecie zastosowanie elektryczności do oświetlenia podziemi w 1883 roku; pierwsze na świecie zastosowanie telefonu do komunikacji pod ziemią w 1884 roku; czy pierwsze na świecie zastosowanie dynamitu do robót strzałowych w 1867 roku.
Kopalnia srebra to bohaterka wielu legend i opowieści ludowych, takich jak: legenda o Czarnym Pstrągu, który miał być strażnikiem skarbów kopalni i pojawiać się tylko raz na sto lat; legenda o Złotym Wozie, który miał być ukryty w jednej z komór i zawierać ogromne bogactwo; legenda o Dzwonie Srebrnym, który miał być wykonany ze stopu srebra i ołowiu i dzwonić tylko wtedy, gdy ktoś znajdzie wejście do tajemniczej komory; czy legenda o Królewskim Skarbcu, który miał być schowany pod ziemią przez króla Zygmunta I Starego i strzeżony przez duchy.
To z pewnością niezwykłe miejsce, które warto odwiedzić zarówno dla miłośników historii, techniki, geologii, jak i dla poszukiwaczy przygód i emocji. Jest to jedyna w Polsce podziemna trasa turystyczna po dawnej kopalni kruszców srebronośnych, która jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i jest częścią Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Podczas zwiedzania można podziwiać oryginalne wyrobiska górnicze, narzędzia i maszyny używane przez gwarków, a także przeprawić się łodzią przez podziemne jeziorko.
Polska jest piękna. Nie czekaj, ruszaj w drogę!
