PRZEWODNIK PO POLSCE
Mało już jest tego typu zabytków w Polsce. Spieszmy się więc je oglądać, póki jeszcze stoją. Perełką architektury romańskiej jest rotunda w Strzelnie na Kujawach i naprawdę warto tam się wybrać jeśli będziecie w tym rejonie Polski. Zwłaszcza, że świątynię odwiedzali polscy królowie wielokrotnie.
Rotunda św. Prokopa w Strzelnie to wyjątkowa budowla romańska, która zachwyca swoją historią i architekturą. Jest to największa w Polsce świątynia zbudowana na planie koła, która ma ponad 800 lat.
Rotunda św. Prokopa znajduje się w Strzelnie, niewielkim miasteczku w województwie kujawsko-pomorskim, około 50 km od Bydgoszczy. Jest to jeden z najstarszych zabytków w Polsce, który został wpisany na listę pomników historii w 2018 roku. Rotunda jest częścią zespołu klasztornego norbertanek, który obejmuje także kościół Świętej Trójcy i muzeum.
Historia obiektu sięga XII wieku, kiedy to została zbudowana przez Piotra Włostowica, palatyna Bolesława Krzywoustego. Według kronikarza Jana Długosza, rotunda została poświęcona 16 marca 1133 roku pod wezwaniem św. Krzyża. Jednak nowsze badania archeologiczne sugerują, że budowa rotundy została ukończona dopiero w drugiej połowie XII wieku lub na początku XIII wieku, równocześnie z sąsiednim kościołem norbertanek.
Rotunda została wykonana z granitowych ciosów kamiennych z elementami z piaskowca i cegły. Ma kształt koła o średnicy 14 metrów i wysokości 10 metrów. Do rotundy przylega od wschodu prostokątne prezbiterium, które jest unikatowe w skali europejskiej dla architektury romańskiej. Od zachodu przylega wysoka wieża o podkowiastym kształcie z emporą na piętrze. Od północy znajdują się dwie małe apsydy.
Wejście znajduje się od południa przez portal z tympanonem fundacyjnym, na którym widnieje herb Piotra Włostowica i napis łaciński: "Petrus Palatinus Boleslai duxit hanc ecclesiam" (Piotr Palatyn Bolesława wzniósł ten kościół). Wewnątrz rotundy można podziwiać sklepienie kolebkowe z lunetami i freski z XIII wieku przedstawiające sceny z życia Chrystusa i świętych.Rotunda była miejscem modlitwy królów polskich, takich jak Kazimierz Wielki czy Władysław Jagiełło. W XV i XVI wieku została przebudowana w stylu gotyckim, dodano m.in. ceglaną nadbudowę wieży i skarpę od zachodu. W XVIII wieku odzyskała funkcję sakralną i zmieniono jej wezwanie na św. Prokopa.
W czasach napoleońskich rotunda została sprofanowana i używana jako magazyn. W XIX wieku przeprowadzono pierwsze prace konserwatorskie, odtworzono m.in. północne apsydy i okna romańskie. W czasie II wojny światowej Niemcy wysadzili rotundę w powietrze, niszcząc ją prawie całkowicie. Odbudowa trwała od 1948 do 1952 roku i przywróciła jej pierwotny charakter romański.
Rotunda św. Prokopa w Strzelnie to nie tylko piękny zabytek, ale także świadek długiej i burzliwej historii Polski. Jest to miejsce, które warto odwiedzić i poznać, aby docenić jego wartość i znaczenie. Jest otwarta dla zwiedzających codziennie od 9 do 17, a wstęp jest bezpłatny.
Polska jest piękna. Nie czekaj, ruszaj w drogę!
