PRZEWODNIK PO POLSCE
Na Kaszubach, w miejscowości Wdzydze Kiszewskie mieści się niezwykle interesujące muzeum, w którym zgromadzono ponad 50 obiektów architektury ludowej z obszaru całych Kaszub i Kociewia oprócz pasa nadmorskiego. Jeśli chcemy poczuć, zobaczyć, poznać jak niegdyś mieszkało się w tym rejonie Polski warto odwiedzić to miejsce.
Muzeum we Wdzydzach Kiszewskich jest położone w południowo-zachodniej części miejscowości nad brzegiem jeziora Gołuń obok skrzyżowania dróg wylotowych na Kościerzynę i Gołuń.
Skansen wywodzi się z prywatnego muzeum, założonego w podcieniowej, XVIII-wiecznej chałupie zakupionej od wdzydzkiego gospodarza Michała Hinca w 1906 przez nauczyciela miejscowej szkoły Izydora Gulgowskiego i jego żonę, malarkę Teodorę (sztuki piękne studiowała w Berlinie). Tam właśnie Gulgowscy zgromadzili kolekcję kaszubskich czepców, malarstwa na szkle, mebli i sprzętów gospodarskich. W 1932 r. chałupa spłonęła w pożarze Wdzydzów, lecz po dwóch latach staraniem Teodory Gulgowskiej została odbudowana i wyposażona w oryginalne sprzęty.
W 1948 r. Teodora Gulgowska przekazała chałupę wraz z okolicznym terenem skarbowi państwa. W latach 50. XX w. opiekę nad obiektem przejęło Muzeum Pomorskie w Gdańsku. W 1954 r. postawiono nieopodal chałupy dom rybaka przeniesiony z Wdzydz Tucholskich. Oba obiekty nazwano muzeum Chat Kaszubskich i oddano pod opiekę miejscowego kustosza Wiktora Grulkowskiego.
Obecnie skansen jest podzielony na sześć sektorów odpowiadających pięciu obszarom Kaszub, oraz sektor zawierający obiekty użyteczności społecznej: drewniany, XVII-wieczny kościółek przeniesiony ze Swornychgaci, szkołę ze wsi Więckowy, tartak ze Staniszewa oraz kuźnię z Linii, które są zaaranżowane w sposób sprawiający wrażenie przebywania w kompletnie wyposażonej wsi kaszubskiej.
Oprócz kilkunastu kompletnych zagród chłopskich z okresu XVII-XIX wieku na terenie skansenu znajduje się też kilka dworków i obejść drobnej szlachty a także domy robotników rolnych, karczma oraz dwa młyny wiatrakowe: tzw. koźlak z Jeżewnicy oraz typu holenderskiego z Brus. Większość obiektów ma także wyposażone częściowo lub całkowicie wnętrza.Na terenie skansenu odbywa się wiele imprez folklorystycznych: Jarmark Wdzydzki w trzecią niedzielę lipca oraz Święto Kartofla (w trzecią niedzielę września) a także pokazy zajęć domowych i rzemieślniczych, kiermasze, lekcje, koncerty muzyki ludowej, odpusty itp. W okresie od maja do września skansen zwiedza 80 tysięcy osób.
Możemy tam zobaczyć typowe zagrody rolników (gburów) na Kaszubach. Składały się zwykle z domu, stajni, stodoły, zewnętrznej piwnicy, pieca do chleba, kurnika, drewutni, pasieki, ogrodu i studni z żurawiem. Domy budowane były na trzy sposoby: jako zrębowe (ze ścianami z belek); szkieletowo - szachulcowe (bielone ściany z gliny osadzone w ciemnych ramach konstrukcji z belek) bądź szkieletowe, tzw. pruski mur (konstrukcja z belek wypełniona cegłą). Dachy kryto słomą, trzciną lub gontem. Przed progiem układano duży, płaski kamień. Wewnątrz chaty znajdowały się sień, izba, alkierz, zapiecek, kuchnia.
Polska jest piękna. Nie czekaj, ruszaj w drogę!
