DOBRZE WIEDZIEĆ
Zatrzymanie do kontroli drogowej z reguły jest stresujące, dlatego kierowcy woleliby, aby akurat ich pojazd nie przykuł uwagi funkcjonariuszy obserwujących drogi. Tak się składa, że wraz z rozwojem i zwiększonym ruchem caravaningowym w Polsce służby coraz lepiej orientują się w bolączkach, które towarzyszą naszym pojazdom, dlatego domy na kołach coraz częściej będą zwracały ich uwagę.
Na wstępie należy nadmienić, że funkcjonariusze prowadzący kontrolę ruchu drogowego to nie samo zło, jak można wywnioskować z opinii wielu kierowców, najczęściej tych, którzy są kolekcjonerami punktów karnych. Funkcjonariusze to też ludzie, jak każdy z nas wykonują swoją pracę. Czy jest słońce, czy deszcz, muszą prowadzić kontrolę w wyznaczonym przez przełożonych miejscu i czasie.
Która służba uprawniona jest do zatrzymania pojazdu i prowadzenia kontroli? Art. 129 ustawy – Prawo o ruchu drogowym zawiera kompendium na temat uprawnień Policji i innych organów. Wynika z niego wprost, że zatrzymania kierowcy, w stosunku do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że kieruje pojazdem w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu, który rażąco naruszył przepisy ruchu drogowego lub spowodował zagrożenie jego bezpieczeństwa, może dokonać każda służba. Zasadniczo na tym można by zakończyć, ale mimo to zapoznajmy się choć krótko z zakresem uprawnień, które nadał im ustawodawca, aby wiedzieć, jakie czynności wobec kierujących pojazdami turystycznymi mogą mieć miejsce.
Policja
Do zadań Policji należy przede wszystkim czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie. Policjant w związku z wykonywaniem czynności służbowych ma bardzo wiele uprawnień, gdybyśmy chcieli opisać je dokładnie, zajęłyby cały numer czasopisma. W wielkim skrócie jest to: legitymowanie uczestników ruchu, wydawanie poleceń co do sposobu korzystania z drogi, ustalanie tożsamości kierującego pojazdem, sprawdzanie wymaganych dokumentów, weryfikacja danych o pojeździe i kierującym.
Policjant ma również prawo żądać okazania dokumentu potwierdzającego prawo do używania pojazdu, którego nie jesteśmy właścicielem, a także – w przypadku uzasadnionego podejrzenia – żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Nie powinno dziwić, gdy zechce dokonać sprawdzenia stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze. Do tego dochodzą odczyty wskazań drogomierzy i zapisów tachografów.
Inspekcja Transportu Drogowego
Zapoznając się z ustawą o transporcie drogowym, szybko zorientujemy się, że inspektorzy mają wyjątkowo szeroki wachlarz uprawnień, ale i nałożonych obowiązków, najważniejsze informacje znajdziemy w art. 129 ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Kontrolę ruchu drogowego w odniesieniu do kierującego inspektorzy przeprowadzają przede wszystkim wobec użytkowników wykonujących przewóz drogowy w rozumieniu ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. W tym przypadku mogą zatrzymywać pojazdy bez żadnej przyczyny.
Służba Celno-Skarbowa
W zakresie ruchu drogowego funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej mają prawo do zatrzymywania pojazdów i wykonywania innych czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego w przypadkach określonych w ustawie – Prawo o ruchu drogowym. Przekładając na praktykę art. 129 ust. 4a, mogą zatrzymać pojazd nie tylko na odcinkach dróg pod zarządem GDDKiA. W ramach kontroli mają prawo do legitymowania kierowcy i wydawania mu poleceń co do sposobu korzystania z drogi, sprawdzania dokumentów, weryfikacji danych o pojeździe i kierującym. Mogą zażądać okazania dokumentu potwierdzającego prawo do używania pojazdu, kontrolować trzeźwość lub stan psychofizyczny, a nawet sprawdzić stan techniczny, wyposażenie czy ładunek. W praktyce skupiają się głównie na weryfikacji uiszczenia opłaty za przejazd w ramach systemu e-TOLL.
Straż Graniczna
Funkcjonariusze Straży Granicznej podczas prowadzenia kontroli ruchu drogowego bazują również na art. 129 ust. 4a, nabywając takie same prawa co KAS. Pozostałe kompetencje dotyczące ochrony granic to temat na osobną publikację.
Straż Miejska
Strażnicy gminni (miejscy) uprawnieni są do wykonywania kontroli ruchu drogowego wobec kierujących pojazdami niestosujących się do zakazu ruchu w obu kierunkach, określonego odpowiednim znakiem drogowym, uczestnika ruchu naruszającego przepisy o zatrzymaniu lub postoju pojazdów, ruchu motorowerów, rowerów, wózków rowerowych, hulajnóg elektrycznych, urządzeń transportu osobistego, pojazdów zaprzęgowych oraz o jeździe wierzchem lub pędzeniu zwierząt. Ponadto kontrolują ruch pieszych i osób poruszających się przy użyciu urządzeń wspomagających ruch.
Strażnicy ci są również uprawnieni do wykonywania kontroli wobec uczestnika ruchu naruszającego przepisy o nacisku osi. W ramach wykonywania kontroli upoważnieni są do zatrzymania wskazanych użytkowników i sprawdzania dokumentów, o których mowa w art. 38 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, oraz weryfikacji danych o pojeździe, w tym danych o dokumentach pojazdu i kierowców. Kontrola ruchu drogowego wykonywana przez strażników odbywa się na podstawie upoważnienia do wykonywania kontroli ruchu drogowego wydanego przez właściwego komendanta powiatowego (miejskiego) Policji.
Inspekcja Ochrony Środowiska
Inspektorzy tej służby są dużo rzadziej widywani na drogach, jednak wzorem pozostałych służb przysługują im wybrane uprawnienia z ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Są nimi legitymowanie uczestników ruchu i wydawanie im wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi czy używania pojazdu, sprawdzanie wymaganych dokumentów, o których mowa w art. 38 ustawy – Prawo o ruchu drogowym.
Straż Leśna/Parkowa
Kontrola ruchu drogowego na terenach lasów lub parków narodowych może być wykonywana przez strażników leśnych lub funkcjonariuszy Straży Parku. Są uprawnieni do kontroli kierujących pojazdami, którzy nie stosują się do przepisów lub znaków drogowych obowiązujących na terenach lasów lub parków narodowych, dotyczących zakazu wjazdu, zatrzymywania się lub postoju. W ramach wykonywania czynności mają prawo do zatrzymania pojazdu, legitymowania uczestnika ruchu, weryfikacji danych o pojeździe, w tym danych o dokumentach pojazdu w CEPiK. Kontrola ruchu drogowego wykonywana przez tę służbę również odbywa się na podstawie upoważnienia do wykonywania kontroli ruchu drogowego wydanego przez właściwego komendanta powiatowego (miejskiego) Policji.
Jak widać, służb, które mogą nas kontrolować, nie brakuje. Warto znać choć podstawy ich uprawnień, aby wiedzieć, czego można spodziewać się w trakcie zatrzymania. Należy też zwrócić uwagę na to, że funkcjonariusze nie są (nie muszą być) chodzącą encyklopedią. W razie braku szerszej wiedzy w danym momencie muszą wiedzieć, gdzie spojrzeć, aby upewnić się co do brzmienia prawa w potrzebnym zakresie. Nie brakuje zgłoszeń czytelników, którym funkcjonariusze Policji próbowali wmówić brak uprawnień. W takiej sytuacji dobrze znać swoje prawa i umieć obronić się szerszą wiedzą, wskazując „czarnej owcy” odpowiednie zapisy w obowiązujących ustawach.
Marcin Turko
Artykuł pochodzi z numeru 4 (106) 2022 r. magazynu „Polski Caravaning”.
Chcesz być na bieżąco? Zamów prenumeratę – teraz jeszcze taniej i szybciej.
