PODRÓŻE
Góry Sowie są tak bogate w atrakcje, że omówienie wszystkich w skrócie jest praktycznie niemożliwe. O Górach Sowich napisano dziesiątki książek, nie tylko przyrodniczych, ale w dużej mierze historycznych. Ten niezwykły region Polski jest wręcz uwielbiany przez turystów z uwagi na walory przyrodnicze i liczne tajemnice związane z tym miejscem.
Co warto zobaczyć w Górach Sowich? Ciekawych miejsc jest tak wiele, że tydzień na zwiedzanie to mało. Jednak doświadczeni przewodnicy turystyczni wymieniają kilka najpopularniejszych atrakcji, od których warto zacząć poznawanie Gór Sowich oraz najbliższej okolicy.
Szczyt Wielka Sowa, fot. Stanislaw Bochnak, Wiki Commons.
Najwyższym szczytem Gór Sowich jest Wielka Sowa, dawniej nazywana Górą Sowią, o wysokości 1015 metrów n.p.m., należąca do Korony Gór Polskich. Jeden z najpopularniejszych szlaków na Wielką Sowę wiedzie z Kamionek. Przejście zajmuje dwie godziny i kwadrans. Żółtym szlakiem z Pieszyc wchodzi się około trzech godzin. Najszybszy szlak wiedzie z Przełęczy Sokoła. Trasa liczy około 3 km, zatem wolnym krokiem zajmie około godziny. Podejście na Wielką Sowę nie jest trudne, nie wymaga specjalistycznych umiejętności i poradzą sobie z nim również osoby niedoświadczone oraz starsze dzieci. Na szczycie Wielkiej Sowy zbudowano kamienną wieżę widokową.
Wymarły las. Fot. Przykuta, Wiki Commons.
Wymarły las w okolicy Wielkiej Sowy to istny raj dla fotografów. Miejsce przypomina scenografię z filmów postapokaliptycznych, a spacer po lesie naprawdę robi wrażenie.
Twierdza Srebrna Góra z lotu ptaka, fot. Jendrusk, Wiki Commons.
Twierdza Srebrna Góra to jedna z najciekawszych dolnośląskich fortyfikacji. Została zbudowana w XVII wieku i pierwotnie miała służyć obronie Śląska przed atakami z południa. W swojej historii była oblegana tylko raz, przez wojska napoleońskie, ale nie została zdobyta. W skład twierdzy wchodzi sześć potężnych fortów, zlokalizowanych na Fortecznej Górze i w Ostrogu. Od XIX wieku przeznaczenie twierdzy zmieniało się wielokrotnie. Był tu poligon, więzienie, ostatecznie stała się atrakcją turystyczną.
W obiekcie znajduje się ponad 150 pomieszczeń, w tym: bardzo duże magazyny. Twierdza z założenia miała być samowystarczalna i przetrwać kilkumiesięczne oblężenie bez pomocy z zewnątrz. Dlatego znajdziemy w niej: spiżarnie, zbrojownie, piekarnie, studnie, prochownię i pomieszczenia dla rzemieślników oraz zaplecze socjalne dla żołnierzy. Studnie w obiekcie zasługują na szczególną uwagę, gdyż dokopanie się do wód podziemnych ze wzniesień wymagało nie lada wysiłku. Przykładowo: studnia w forcie Ostróg mierzy ponad 80 metrów.
Kompleks Riese, fot. WeskerX, Wiki Commons.
Kompleks Riese w Górach Sowich to miejsce nieustannie badane przez historyków, które wywołuje wiele pytań. Nazwa Riese z języka niemieckiego oznacza „olbrzym”. W skład kompleksu wchodzi 7 wykutych w skale obiektów, tak zwanych podziemnych miast lub podziemnych twierdzy. Zaliczają się do nich: Jawornik, Włodarz, Osówka, Rzeczka, Soboń, Gontowa oraz podziemia pod Zamkiem Książ. Projekt budowlany nigdy nie został ukończony. Prace rozpoczęły się w czasie II wojny światowej, trwały w latach 1943-1945 i były nadzorowane przez III Rzeszę.
Konsensus naukowy historyków badających obiekt można streścić w słowach: w Riese miała znajdować się jedna z kwater Hitlera, przy czym Zamek Książ miał być połączony z pozostałymi obiektami za pomocą podziemnych, krzyżujących się tuneli. Wedle niepotwierdzonych hipotez: cześć podziemnych hal mogła służyć do produkcji broni lub jej magazynowania.Ponure miejsce o upiornej historii wciąż jest przedmiotem badań. Część obiektu udostępniono zwiedzającym. Jednak podziemnych tras nie wolno eksplorować samodzielnie, gdyż jest to bardzo niebezpieczne. Niektóre sztolnie do dziś są zasypane kamieniami, a korytarze krzyżują się i łatwo stracić w nich orientację. Dlatego Riese można zwiedzać wyłącznie z przewodnikiem.
Podziemne miasto w zboczu góry Osówka, fot. Adam Chamczyk, Wiki Commons.
Podziemne Miasto Osówka należy do kompleksu Riese i jest najdłuższym obiektem wybudowanym w Górach Sowich. Podziemne korytarze liczą łącznie 1700 metrów. Dodatkowo istnieją dwa obiekty naziemne o nazwach: Siłownia i Kasyno. Osówkę można zwiedzać wyłącznie z przewodnikiem.
Zamek Książ, fot. Jakub Hałun, Wiki Commons.
Z pewnością kojarzycie powieść Bogusława Wołoszańskiego „Tajemnica szyfrów” i nakręcony na jej podstawie popularny serial „Tajemnica twierdzy szyfrów”. Zamek Książ to bardzo ciekawe miejsce i wiele pytań dotyczących obiektu wciąż czeka na odpowiedź. To trzeci największy zamek w Polsce (po Malborku i zamku na Wawelu): 11 tys. metrów kwadratowych bez wliczania piwnic. Leży na szlaku zamków piastowskich. Pierwsze wzmianki o jego budowie pochodzą z XII wieku.
Spektakularne hipotezy o Zamku Książ nie znalazły potwierdzenia w dotychczas przeprowadzonych badaniach naukowych, ale rozpalają ludzką wyobraźnię. Opowiadają o ukryciu Bursztynowej Komnaty, tajnych laboratoriach, zasypanej kamieniami sali ze skarbami lub sekretnych dokumentach ukrytych w labiryncie podziemnych korytarzy.
Prawda jest następująca: w 1989 roku Polska Akademia Nauk rozpoczęła badanie zasypanego szybu, zlokalizowanego przed głównym wejściem do zamku. Okazało się, że eksplorowanie i analizowanie podziemi jest mocno skomplikowane, gdyż architekci Trzeciej Rzeczy stworzyli tu istny labirynt, a wiele odnóg zostało ukrytych pod stertami skał lub specjalnie usypanej ziemi. Z tego powodu ostateczna mapa podziemi Zamku Książ i Kompleksu Riese wciąż nie została sporządzona, choć od wojny minęło wiele lat. Raz na jakiś czas dokonywane są nowe odkrycia. W 2013 roku specjaliści z Sowiogórskiej Grupy Poszukiwawczej odkopali korytarz w sztolni Góry Soboń. Udało im znaleźć narzędzia, instalacje elektryczne i podziemne torowiska, które nienaruszone leżały w tym miejscu od siedemdziesięciu lat. Prace badawcze przebiegają wolno, gdyż wymagają potężnego wysiłku i są potencjalnie niebezpieczne. Wspomniana wyżej ekipa z Sowiogórskiej Grupy Poszukiwawczej poruszała się w tempie pół metra dziennie.
Zamek Książ można zwiedzać w ciągu dnia oraz (co ciekawe!) w nocy. Wydrążone pod zamkiem tunele, sięgające na ponad 50 metrów w głąb ziemi, również zostały udostępnione dla turystów. Ponadto warto odwiedzić pobliską palmiarnię, w której znajduje się ponad 250 gatunków roślin.
Park Krajobrazowy Gór Sowich, fot. Mirosława Mielczarek, Wiki Commons.
Krajobraz Parku Krajobrazowego Gór Sowich najlepiej podziwiać z wież widokowych, znajdujących się na szczytach Wielkiej Sowy i Kalenicy. W parku znajduje się wiele szlaków, dobrze oznaczonych i zazwyczaj mało skomplikowanych. Wzniesienia są dość łagodne, co sprawia, że to idealne miejsce na wycieczkę dla starszych dzieci. W parku wydzielono Rezerwat Przyrody Bukowa Kalenica. Sporym zainteresowaniem cieszy się muflon, rzadki ssak, który żyje tu na wolności. Muflony w okolice Bielawy zostały sprowadzone na początku XX wieku, zadomowiły się i obecnie stado liczy kilkaset sztuk.
Jezioro Bielawskie, Wiki Commons.
Jezioro Bielawskie znajduje się niedaleko Parku Krajobrazowego Gór Sowich. Warto zajrzeć tu w upalne dni. Na jeziorze znajduje się wyspa, połączona z lądem długim mostem. Na brzegu znajdziemy wypożyczalnię sprzętu wodnego, basen oraz piaszczystą plażę.
Większość brzegów Jeziora Bielawskiego jest zabetonowana, do wody prowadzą schody. Zbiornik powstał sztucznie, w celu zasilania w wodę byłych bielawskich zakładów włókienniczych. Zostały one zamknięte pod koniec XX wieku, wówczas zbiornik przystosowano do celów turystycznych.
Poza opisanymi wyżej atrakcjami w Górach Sowich znajduje się jeszcze wiele innych miejsc, wartych obejrzenia. Miłośnikom chodzenia po górach warto polecić wizytę w Schronisku PTTK Zygmuntówka, na wysokości 885 metrów nad poziomem morza. To jedno z najstarszych schronisk w Sudetach, wizytówka Gór Sowich. W pobliżu znajduje się wieża widokowa.
Kolejne ciekawe miejsce to Góra Włodarz – lubiany przez tyrystów szczyt w Górach Sowich, leżący na terenie Parku Krajobrazowego. Znajduje się tu wieża, z której można podziwiać panoramę.
Turystów przyciąga również Kalenica – trzeci pod względem wysokości szczyt w Górach Sowich, z wieżą widokową.
Ognisko i wiata na Kalenicy, fot. Togamek, Wiki Commons.
Lubicie obiekty historyczne? Z pewnością spodoba wam się Zamek Grodno. Ten piękny zamek średniowieczny, leżący nad jeziorem Bystrzyckim, był przed wiekami siedzibą książąt piastowskich i śląskich. Zachował się w dobrym stanie. Na zamku można obejrzeć kolekcje militariów i trofeów myśliwskich. Obiekt znany jest głównie z opowieści o Białej Damie oraz kasztelance Małgorzacie, która wedle lokalnych legend popchnęła w przepaść kandydata na jej męża, w wyniku czego została zamurowana w lochu.
Zamek Grodno, fot. Jerzy Strzelecki, Wiki Commons.
Warto zwiedzić również Sztolnie „Włodarz”. W zboczach góry Włodarz zlokalizowane są podziemne obiekty, należące do kompleksu Riese. Sztolnie można zwiedzać z przewodnikiem.
Podsumowując, warto zauważyć, że rejon Gór Sowich obfituje w ciekawe pod względem przyrodniczym, kulturowym i historycznym miejsca. Podczas wycieczki warto zwiedzić charakterystyczne dla regionu fortyfikacje i poświęcić czas na odpoczynek na łonie przyrody. W Górach Sowich znajdują się liczne szlaki przeznaczone dla turystyki pieszej i rowerowej. Po prostu: nie można się tu nudzić.
Szukasz kempingów w Górach Sowich? Sprawdź w naszej interaktywnej bazie.
