ABC CARAVANINGU
Historia zaczepów kulowych rozpoczęła się w 1932 roku, kiedy w tym kierunku zapoczątkowano prace w fabryce Westfalia. Tam powstał pierwszy w historii hak i zaczep kulowy. System został opatentowany i wprowadzony do produkcji seryjnej. Dziś rynek oferuje dziesiątki różnych tradycyjnych zaczepów kulowych oraz wyposażonych w stabilizator toru jazdy.
Podstawową cechą zaczepów jest oczywiście sprzęgnięcie z kulą haka holowniczego. Tradycyjne zaczepy, jak na poniższych grafikach to urządzenia nieposiadające stabilizatora toru jazdy i już bardzo rzadko stosowane w przyczepach kempingowych.
Mimo swojej nieskomplikowanej budowy wymagają okresowej kontroli, a dla utrzymania żywotności zaleca się, aby kula haka holowniczego była nasmarowana. Zaczep ze stabilizatorem toru jazdy jest urządzeniem nieco bardziej skomplikowanym i wymagającym jeszcze więcej uwagi i dbałości od użytkowników. Zaczepy ze stabilizatorem są różnej budowy, choć łączy je wspólna cecha, jaką jest wbudowanie w zaczep okładzin ciernych. W zależności od rodzaju zaczepu są dwie lub cztery okładziny.
Obecność okładzin ciernych wyklucza konieczność smarowania kuli haka holowniczego, a ona sama winna być utrzymywana w nienagannym stanie. Sucha, bez farby, rdzy, brudu i smaru.
Urządzenie sprzęgające z wbudowanym stabilizatorem posiada specjalne właściwości, które ma za zadanie ograniczać ruchy kołysania i pochylania, a w krytycznych sytuacjach starać się redukować do minimum niebezpieczne przechyły boczne prowadzące do wężykowania przyczepy. Podczas sprzęgania przyczepy z pojazdem holującym najpierw następuje sprzęgnięcie i zabezpieczenie przed rozłączeniem, a następnie okładziny stabilizatora przylegające bez luzów do kuli haka są na niej zaciskane.
Podczas eksploatacji zaczepu ze stabilizatorem istnieje możliwość nieinwazyjnej kontroli zużycia okładzin ciernych. Np. w popularnym zaczepie AL-KO AKS 3004 naniesiono specjalne znaczniki informujące o stanie zużycia okładzin, a także zielony cylinder (na zdjęciu po prawej stronie) informujący o tym, że zaczep jest na kuli osadzony prawidłowo.
Żywotność okładzin stabilizatora będzie zależała m.in. od rodzaju i stanu pokonywanych dróg, a co za tym idzie zwiększoną częstotliwość pracy oraz dbałość o kulę haka holowniczego. Ich zakup nie jest zbytnim obciążeniem dla portfela, a wymiana nie sprawia trudności. Nie mając dostatecznej wiedzy o wymianie okładzin lepiej zlecić to serwisantom.
Zestaw czterech nowych okładzin ciertnych
Warto powtórzyć, że dysponując zaczepem ze stabilizatorem absolutnie nie wolno smarować kuli haka holowniczego. Kula nie powinna mieć też żadnych powłok lakierniczych, rdzy, brudu i smaru. Do czyszczenia kuli można użyć rozpuszczalnika, spirytusu lub czyściwa do hamulców. Sprawdzonym przyrządem jest też głowica do szlifowania kuli haka holowniczego. Po zapięciu jej do wkrętarki w dość krótkim czasie uzyskuje się dobry efekt czyszczenia z farby, rdzy i zabrudzeń.
Oprócz kontroli stanu okładzin stabilizator nie wymaga dodatkowej konserwacji, niemniej np. AL.-KO w instrukcji do urządzenia sprzęgającego KAS 3004 - 3504 zaleca, aby wszystkie ruchome elementy konstrukcyjne dokładnie oczyszczać i oliwić/smarować zwracając uwagę na to, aby na powierzchnię cierną i/lub mocowanie kulowe nie dostał się żaden olej ani smar.
W większości przypadków producenci dostarczają kule pomalowane wraz z całą konstrukcją haka holowniczego. Wygląda to ładnie, ale by korzystać z cech stabilizatora jazdy koniecznym jest zdjęcie tej powłoki przed pierwszą jazdą z przyczepą.
Utrzymanie kuli haka w należytym stanie to podstawa do skutecznego działania stabilizatora
Zadanie to wymaga nieco cierpliwości, ale i profesjonalizmu, bowiem dość łatwo pokaleczyć strukturę kuli stosując zbyt inwazyjne sposoby zdzierania farby. Jeśli farba zostanie na kuli, stabilizator w krótkim czasie i tak ją „zdejmie”, ale jego okładziny nie będą już spełniały już swojego zadania w 100% z uwagi na wtarcie w ich strukturę farby z kuli. Czyszczenie okładzin jest wykluczone, gdyż po takim zabiegu będą miały zmniejszony moment tłumienia.
Warto też wyrobić sobie nawyk zabezpieczania powierzchni kuli haka. Jak to robić? Po każdym odpięciu przyczepy, używając nafty lub dedykowanych środków do zabezpieczania samochodowych tarcz hamulcowych. Środki te pozwolą na zachowanie kuli w lepszej kondycji i spowolnią powstawanie procesów korozyjnych.
Podsumowując, zaczep ze stabilizatorem toru jazdy w istotny sposób wpływa na bezpieczeństwo i komfort podróży z przyczepą. Choć wymaga większej uwagi i konserwacji, korzyści płynące z jego użytkowania są nieocenione. Stabilizator pomaga zapobiegać niebezpiecznym sytuacjom na drodze, a regularna kontrola stanu okładzin ciernych zwiększa pewność, że sprzęt działa właściwie. Pamiętajmy, że odpowiednia troska o elementy zaczepu, w tym o kulę haka holowniczego, to klucz do długotrwałej i bezpiecznej eksploatacji.
