PODRÓŻE
„Wilno jest najbardziej niedocenioną stolicą całej Europy Wschodniej” - napisał Sunday Times. Dla nas, Polaków, to miasto budzące sentyment. Choć na ulicach wciąż usłyszeć można polski język i zauważyć rodzime akcenty, Wilno do polskich miast nie należy. Wyłącznie litewskie również jeszcze nie jest. Może dlatego niektórzy twierdzą, że łatwiej je pokochać niż zrozumieć.
Przez setki lat żyły tu obok siebie i przenikały się rozmaite mniejszości narodowe, tworząc osobliwą tożsamość Wilna. Ten tygiel kultur zachował się do dziś. Z 600 tys. mieszkańców niewiele ponad połowę stanowią Litwini, 20 proc. to Polacy a 19 proc. Rosjanie. Są też Białorusini, potomkowie Karaimów czy Łotysze. Najbliższą paralelą w sferze architektonicznej jest Kraków, wszak oba przez wieki były parą dopełniających się miast stołecznych. Dostojność Starówki wileńskiej doceniono, wpisując ją na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Dzisiejsze Wilno to jednak nie tylko zabytki i polskie sentymenty. To szklane wieżowce z centrami handlowymi i biurowce sięgające nieba. Miasto modne i cenione przez turystów, pełne litewskich klubów nocnych, restauracji, luksusowych hoteli i drogich samochodów; litewskie marzenia i pragnienia. Wilno pozbywa się kompleksów postsowieckiej dominacji i z nadzieją patrzy w stronę Zachodu.
Drogi
Drogi na Litwie są dobre, oznakowanie i warunki podróżowania nie różnią się od polskich, można więc polecić ten sposób transportu. Wiele miast połączonych jest autostradami, toteż do celu dojedziemy szybko i wygodnie. Granicę przekroczyć można w przejściach Ogrodniki – Lazdijai (całodobowe, osobowo-towarowe, pojazdy do 3,5 t) oraz Budzisko – Kalvarija (również całodobowe, osobowo-towarowe).
Litwa jest obecnie jednym z najsłabiej zaludnionych krajów w Europie. Obecnie Litwini stanowią 80 proc. ludności na Litwie, drugą pod względem liczności grupą są Rosjanie (9 proc.), następnie Polacy (7 proc.) i Białorusini.
Pomnik Adama Mickiewicza w Wilnie.
WILNO
Miejsca, które warto zobaczyć
Zwiedzanie Wilna możemy rozpocząć przy wileńskiej wieży telewizyjnej (AB Lietuvos radijo ir televizijos centras). Pijąc kawę na wysokości 190 m, w kawiarni znajdującej się na szczycie, można spojrzeć na Wilno z dystansu dzielnicy Karoliniškės, w której stoi wieża. Od początku miała być symbolem – przede wszystkim wyższości radzieckiej myśli technicznej nad myślą zachodnią. Mierzy 326,5 m wysokości, czyli więcej niż wieża Eiffla; także wagą bije francuskiego kolosa na głowę – żelbeton wileńskiej wieży waży ok. 25–30 tys. ton. Budowla w założeniu miała też zdominować wieże kościołów Starego Wilna i stanowić zwieńczenie dla rozpościerającego się pod nią morza betonowych blokowisk. Jak się później okazało – wileńska wieża stała się również innym symbolem – tego, że „wolność krzyżami się mierzy”. 13 stycznia 1991 r., mimo pierestrojki i glasnosti o ciepłej przecież twarzy Gorbaczowa, władza sowiecka użyła wojska przeciwko narodowi, który chciał sam o sobie stanowić. W walkach o wieżę telewizyjną, z udziałem rosyjskich czołgów, zginęło 14 osób. Wieżę zdobyto i okupowano ponad pół roku, przy czym została ona zrujnowana. Rosjanie nie zdecydowali się bowiem zaatakować drugiego ogniska kontrrewolucji – budynku litewskiego Sejmu. Imperium odniosło więc tylko połowiczne zwycięstwo, które zresztą okazało się pyrrusowym, bo ZSRR nie przetrwał od tych wydarzeń nawet roku. U podstaw wieży znajduje się niewielka ekspozycja poświęcona wydarzeniom z 1991 roku. Na szczycie mieści się kawiarnia Paukščių takas. Zwykle czynna od 10.00 do 22.00. Warto dostać się tam przed 21.00, gdy wpuszczają na górę po raz ostatni, by zobaczyć nocną panoramę Wilna.
Wileńska Starówka.
Prospekt Giedymina
Wielokrotnie zmieniał nazwę – był aleją Świętojerską, potem Mickiewicza, Giedymina, Stalina, Lenina, dziś ponownie Giedymina. Po przekroczeniu na Wilii mostu z 1903 r. przybiera imię Mickiewicza (Mickevičiaus). Znamienny to wybór, ponieważ Litwini traktują zarówno Giedymina, jak i Mickiewicza jako bohaterów narodowych – swoiste punkty oparcia rodzimej tożsamości. Spod budynku Sejmu, po drugiej stronie Wilii, widać dzielnicę Zwierzyniec (Žvėrynas), z potężną bryłą cerkwi Znamieńskiej. Zwierzyniec powstał z parcelacji niegdysiejszych terenów łowieckich Radziwiłłów. Będąc na Zwierzyńcu, warto zobaczyć tzw. kienesę – świątynię karaimską z1922 r. (Liubarto 6). Starsza budowla tego typu znajduje się w Trokach.
Plac Łukiski (Lukiškių aikštė)
To jeden z czterech placów na osi Giedyminowego prospektu. Jest zarazem jednym z największych w Wilnie. W jego centrum nie stoi już pomnik Lenina – zrzucili go dokładnie 52 lata po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow (23 sierpnia 1991 r.) obywatele systemu, który on sam stworzył. We wnętrzu kościoła pod wezwaniem św.św. Jakuba i Filipa (šv. Jokubo ir Pylypo bažnyčia, Lukiškių a. 10) zwracają uwagę pochodzący z Rusi cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (Matka Boska Łukiska), epitafium upamiętniające ks. Stanisława Iszora.
Plac Europy w Wilnie.
Góra Trzykrzyska
Jeden z symboli miasta wyrósł rzekomo... z nienawiści jego mieszkańców wobec franciszkanów. Mnichów sprowadził tutaj, jeszcze przed chrztem Litwy, książę Olgierd. Gdy wyjechał – siedmiu franciszkanów zginęło przed ratuszem, czterech utopiono, a trzech pozostawiono ukrzyżowanych, by przyglądali się miastu – i tak od 1613 r. trzy drewniane krzyże spoglądają na Wilno. Inna wersja legendy głosi, że ustawiono je z okazji lokacji Wilna na prawie magdeburskim. Tak czy inaczej, wymienione na nowe w 1740 r., górowały nad miastem do 1869 r., kiedy to władze carskie nie pozwoliły zastąpić zniszczonych krzyży nowymi. Dopiero w 1916 r. podczas okupacji niemieckiej ks. prałat Kazimierz Michałkiewicz przeprowadził wśród wilnian zbiórkę na pomnik z betonu według projektu Antoniego Wiwulskiego. Również i te krzyże nie stały na wzgórzu zbyt długo – w 1951 r. zostały wysadzone, wywiezione i zakopane. W roku 1989 nastał czas odbudowy – w dwa tygodnie postawiono nowe krzyże, wyższe od starych o 1,8 m. 14 czerwca tego roku zostały poświęcone przez kardynała Vincentasa Sladkevičiusa. Dziś oficjalnie upamiętniają ofiary stalinizmu na Litwie. Obok leżą odnalezione krzyże Wiwulskiego.
Cerkiew św. Mikołaja.
Kościół św.św. Piotra i Pawła (šv. Petro Ir Povilo bažnyčia)
Nim wejdziemy do samego serca Wilna, koniecznie trzeba zatrzymać się w pobliżu Góry Trzykrzyskiej, by zobaczyć dzieło niezwykłe – kościół św.św. Piotra i Pawła. „Wart Pac pałaca, a pałac Paca” – co prawda w porzekadle autorstwa króla Jana Kazimierza rzecz dotyczy pałacu w Jeznie, ale odnosić się może także do kościoła św.św. Piotra i Pawła, ufundowanego również przez przedstawiciela rodu Paców – hetmana Michała Kazimierza. Mówi się zresztą, że „kto nie widział Piotra i Pawła, ten nie był w Wilnie”. Wnętrze świątyni uznawane jest za jeden z najwybitniejszych przykładów sztuki barokowej dawnej Rzeczypospolitej.
Pałac Sapiehów
Idąc dalej Antakalnio gatvė, mijając pod numerem 13 Pałac Sapiehów (1691), docieramy do kościoła Pana Jezusa (Smėlio 10), zwanego także kościołem trynitarzy – od klasztoru, do którego niegdyś przynależał. Mniejszy, mocno podupadły (począwszy od 1864 r.), ale bratni architektonicznie wobec kościoła świętych Piotra i Pawła. Idąc dalej Antokolską i w prawo, przy Vincento Grybo 29a, dotrzemy do miejsca, w którym pisała swój „Dzienniczek” święta Maria Faustyna Kowalska.
Wzgórze Giedymina
Schodząc do centrum od strony Góry Trzykrzyskiej i kościoła św.św. Piotra i Pawła malowniczym szlakiem wzdłuż Wilii, dochodzimy do miejsca, w którym zaczęła się historia Wilna – do wzgórza Giedymina. Nim wejdziemy bądź wjedziemy na szczyt, napotkamy pozostałość po Zamku Dolnym – Stary Arsenał. Jego początki sięgają XVI wieku, później przebudowany został na modłę renesansową. Zaczął (niszczeć jak wiele budowli omówionych w tym rozdziale) po wojnie z Moskwą, by popaść w zupełną ruinę w czasie II wojny światowej. Odbudowany w 1986 r. w kształcie z okresu swej świetności. Obecnie mieści się tam Muzeum Sztuki Stosowanej.
Zamki
Zamek Górny. Pierwszy rozdział dziejów Wilna zapisano 2 października 1323 r. w umowie Giedymina z Rygą i Zakonem Najświętszej Marii Panny, który później wielokrotnie (i zawsze bezskutecznie) próbował go zdobyć. Pierwotnie zamek na wzgórzu był drewniany, później murowany. Spalony, został odbudowany przez Witolda, który otoczył go kamiennym murem długości 320 m, w którym usytuowano trzy wieże. Warownia była siedzibą Wielkich Książąt Litewskich, z trójkondygnacyjnym pałacem, a także m.in. kościołem pod wezwaniem św. Marcina. Nowa sytuacja polityczna nastała z panowaniem Wazów – kluczowe znaczenie zyskał wówczas Zamek Dolny. Górnemu czas wojen z Moskwą przyniósł niemal całkowite zniszczenie. Basztę z tamtego okresu widać już tylko na starych fotografiach. W 1930 r. Polacy przywrócili murowaną kondygnację. (Bilet wstępu 5 lt dorośli, 1 lt dzieci i studenci, także za okazaniem polskiej legitymacji). Zamek Dolny jest obecnie... budowany. Betonowe stropy, metalowe belki nośne plus kamienne prefabrykaty tworzą „renesansowy” zamek. Wileńskie Stare Miasto się zachowało, ale Zamek Dolny po unii lubelskiej stopniowo podupadał. Na początku wieku XIX został ostatecznie zburzony, bowiem okupanci potrzebowali twierdzy. O to, co będzie można zobaczyć środku w niedalekiej przyszłości, trwają obecnie spory.
Bazylika archikatedralna (Arkikatedra bazylika)
Jest jednym z najważniejszych zabytków Wilna. Nazywana jest Are patria – ołtarz Ojczyzny. Zwiedzając gmatwaninę pomieszczeń, znajdziemy ślady historii katedry – w tym symboliczne pozostałości po świątyni Mendoga oraz najstarsze freski na Litwie. Za kolumnami katedry, w niszach murów, widnieją rokokowe figury wielkich książąt litewskich z jednej strony, z drugiej zaś spoglądają święci z zakonu jezuitów. Całość zwieńczona jest figurami św. Stanisława, św. Heleny i św. Kazimierza. Misterną koronkę planu katedry dopełnia tuzin kaplic z zakrystią, których większość jest, niestety, niedostępna dla zwiedzających.
Katedra św. Stanisława.
Pierwszego czerwca tego roku ma zostać otwarty pierwszy kemping w Wilnie. Będzie się on mieścił niedaleko hali wystawienniczej ,,LITEXPO”. Działać ma w trakcie sezonu letniego. Kemping ma zajmować powierzchnię 1 hektara, na którym będzie 100 miejsc kempingowych (w tym 70 miejsc na pojazdy kempingowe). Na kempingu będzie pralnia, prysznice, kawiarnia oraz możliwość podłączenia do internetu. Adres kempingu: „Vilnius city” kempingas, Laisvės pr. 5, LT-04215 Vilnius. Tel.: (370) 680 32452, e-mail: vilnius@camping.lt. Więcej informacji na temat kempingu na anglojęzycznej stronie internetowej www.camping.lt.
Pałac Prezydencki
Warto zwiedzić również Pałac Prezydencki. Kroniki XIV-wieczne wspominają o istniejącej tutaj rezydencji Gasztołtów, potem zaś przez dwa i pół wieku (1543–1794) pałac był rezydencją wileńskich biskupów. W 1795 r. budynek stał się pałacem generalnego gubernatora, a więc pierwszym pałacem Wilna. Jednak doniosłe znaczenie dla kultury zawdzięcza Mickiewiczowi, który pisze o nim w „Dziadach”.
Zaułek Literacki i Bernardyński
Warto zajrzeć również do tzw. Zaułka Literackiego (Literatų gatvė 5) – miejsca, w którym mieszkał niegdyś Adam Mickiewicz. Obecnie znajduje się tu tablica poświęcona poecie. Idąc dalej, docieramy do jednego z najbardziej urokliwych miejsc, wileńskiej Starówki – Bernardinų gatvė. Miejsce to zwane jest Zaułkiem Bernardyńskim. W podwórzu znajduje się dom, w którym również mieszkał Mickiewicz (w 1822 r.). Muzeum mickiewiczowskie działało tu do wybuchu II wojny światowej. Od 1955 r. w trzech pokojach na parterze ponownie mieści się muzeum poświęcone poecie. W podziemiach budynku działa Piwnica Literacka, gdzie odbywają się rozmaite imprezy kulturalne.
Kościół św. Anny
Prawie dokładnie naprzeciwko kościoła św. Michała znajduje się jedna z najpiękniejszych świątyń Wilna – kościół św. Anny (šv. Onos bažnyčia). Wyjątkowość tej budowli stanowi fakt, że jest to rzadki przykład tzw. gotyku płomienistego. Historycy sztuki twierdzą, że główna fasada kościoła nie ma sobie równych w tej części Europy. Za kościołem św. Anny wznosi się potężna bryła drugiej, starszej świątyni – kościoła św.św. Franciszka i Bernardyna. Na skwerze w pobliżu obu kościołów od 1984 r. stoi pomnik Adama Mickiewicza autorstwa Gediminasa Jakubonisa.
Kościół św. Anny
Wolna Republika Artystów
Mosty na Wilence prowadzą nas do nieco innego świata, o czym lojalnie uprzedza znak graniczny – Užupio respublika, wolna republika artystów Zarzecze (Užupis). Wzorowa na paryskim Montmartre – podobnie jak on, londyński Notting Hill czy krakowski Kazimierz – z biegiem lat coraz bardziej rozpięta jest między zyskownym artystycznym przedsięwzięciem a schronieniem dla bohemy. Dzielnica obfituje w różnego rodzaju wydarzenia artystyczne. W klimatycznych kawiarenkach czuć artystyczną atmosferę. Ważnym wydarzeniem w życiu Zarzecza jest 1 kwietnia, hucznie obchodzony jako Dzień Niepodległości republiki. Nad brzegiem Wilenki mieści się kultowa knajpka Zarzecze, w której odbywają się różnego rodzaju imprezy kulturalne. Obraduje tu też zarzeczański „rząd”.
Cerkwie
Po przeciwnej stronie Wilenki znajduje się cerkiew Przeczystej Bogurodzicy (Skaišciausos Devo Motinos cerkvė, zwana również Spasską). Forma świątyni przypomina sakralną architekturę gruzińską. W latach 1607–1794 pełniła funkcję unickiego soboru metropolitarnego. Świątynię kilkakrotnie trawiły pożary, została również poważnie zniszczona przez Rosjan podczas insurekcji kościuszkowskiej. Obecna cerkiew powstała w 1868 r. – służy dziś wiernym prawosławnym.
Kierując się dalej uliczką Išganytojo, a następnie w prawo, docieramy do małego placyku pomiędzy Didžioji i Pilies gatvė. Na placu stoi niewielka, ale warta uwagi cerkiew św. Mikołaja (šv. Mikalojaus cerkvė) w stylu gotycko-bizantyjskim. Ufundowana została w 1514 r. przez księcia Konstantego Ostrogskiego. Idąc w górę ulicy Didžioji, docieramy do kolejnej cerkwi św. Paraskiewy (przy placu ratuszowym po lewej stronie). Świątynia, zwana także cerkwią Piatnicką (Piatnickajos cerkvė), jest jedną z najbardziej okazałych w Wilnie. Ciekawostką dotyczącą jej budowli jest fakt, że car Piotr I ochrzcił tutaj murzyńskiego młodzieńca, pradziadka… rosyjskiego poety Aleksandra Puszkina. Tak jak cerkiew Przeczystej Bogurodzicy, tak i św. Paraskiewy była w ciągu wieków niszczona. Odbudował ją w połowie XIX w. ten sam architekt – Mikołaj Czagin.
Ostra Brama.
Kempingi na Litwie rekomendowane przez ACSI:
Kempingas Slenyje
Slenio 1, Trakai (Troki)
Okres funkcjonowania: 1/01 do 31/12
Cena orientacyjna: € 15.70 / € 15.70
Liczba miejsc przechodnich: 60
Powierzchnia: 5,6 ha
tel. (+370) 528-53880
kempingasslenyje@one.lt
Druskinnikai Camping
Gardino 3, Druskinnikai (Druskienniki)
Okres funkcjonowania: 15/04 do 1/10
Cena orientacyjna: € 4.30 / € 4.30
Liczba miejsc przechodnich: 45 (65 – 120m2)
Powierzchnia: 3,4 ha
tel. (+370) 313-60800
information@druskinnikai.lt
Camping Appeleiland
Grabuostasmeer, Zalvariai/Moletai
Okres funkcjonowania: 1/01 do 31/12
Cena orientacyjna: € 18.80 / € 21.70
Liczba miejsc przechodnich: 200
Liczba stanowisk dla kamperów: 24 na 70m2
Powierzchnia: 13,8 ha
Położenie na wysokości: 220m
tel. (+370) (0)383 50073
info@applesland.lt
Kempingas Minduny
Minduny/Mindunai
Okres funkcjonowania: 1/01 do 31/12
Cena orientacyjna: € 16.00 / € 16.00
Liczba miejsc przechodnich: 20
Powierzchnia: 5 ha
tel. (+370) 8 38654444
rommesa@is.lt
Kemping Viktorija
Vistytis
Okres funkcjonowania: 1/01 do 31/12
Cena orientacyjna: € 13.30 / € 15.70
Liczba miejsc przechodnich: 30
Powierzchnia: 7 ha
tel. (+370) 342 47521
viktorija@viktorija.lt
Kościół św. Kazimierza
Przy placu ratuszowym w samym sercu Wilna znajduje się kościół św. Kazimierza (šv. Kazimiero bažnyčia). Świątynię wznieśli w latach 1604–18 jezuici zgodnie z obowiązującym rzymskim wzorem baroku – rzymskim kościołem Il Gesú. Po powstaniu listopadowym kościół przekształcono w cerkiew; po styczniowym – w sobór św. Mikołaja. Mikołaj Czagin obniżył wieże i nadał im kształt kopuł charakterystyczny dla cerkwi. Podobno modlił się tutaj Fiodor Dostojewski. W międzywojniu świątynię zwrócono katolikom, jednak wkrótce zamknęli ją Rosjanie. W 1961 r. we wnętrzu utworzono… muzeum ateizmu. Dziś świątynia ponownie pełni funkcje sakralne.
Ratusz
Ratusz (Rotušė) powstał za Jagiełły, o czym świadczy pomieszczenie zachowane pod wschodnią częścią budowli. W końcu XVI w. był gotycki, obecnie jest klasycystyczny. Dziś ratusz, nie licząc funkcji reprezentacyjnych, jest siedzibą Centrum Informacji Turystycznej.
Trzy ulice
Główny ciąg komunikacyjny Starego Miasta dzieli się na trzy ulice: Zamkową (Pilies), Wielką (Didžioji) oraz Ostrobramską (Aušros Vartų). Znamienne dla Wilna jest, że na tej niewielkiej przestrzeni znajdują się obok siebie trzy ważne świątynie: unicka, prawosławna i katolicka; zamknięta klamrą Ostrej Bramy.
Klasztor bazylianów
Do klasztoru bazylianów prowadzi okazała i dostojna późnobarokowa brama z motywem Boga Ojca, Chrystusa i Ducha Świętego, dzieło Jana Krzysztofa Glaubitza z 1761 r. Budynki klasztorne wraz ze świątynią kilka lat temu wróciły do niewielkiej wspólnoty zakonnej bazylianów. Pomieszczenia klasztorne zasłynęły dzięki osadzeniu w nich Adama Mickiewicza – autora „Dziadów.” Tu mieściła się słynna cela Konrada. Dziś pozostała tylko tablica. „Bogu Najlepszemu Najwyższemu. Gustaw zmarł 1823, 1 listopada. Tu narodził się Konrad 1823, 1 listopada”. W międzywojniu natomiast upajał się literackim duchem tego miejsca Czesław Miłosz. Noblista, wraz z Tomaszem Venclovą, wybitnym poetą i eseistą litewskim, podejmował w latach 90. próby reanimacji życia w tej niezwykłej przestrzeni.
Kościół św. Teresy (šv. Teresės bažnyčia)
To jeden z przykładów wczesnego wileńskiego baroku. Fasadę i schody do Kaplicy Ostrobramskiej projektował Constantiono Tencalla, twórca Kolumny Zygmunta w Warszawie. Budowla, będąca fundacją podkanclerza Stefana Paca, została oparta na rzymskich wzorach, a wzniesiono ją ze szwedzkiego piaskowca, marmuru i granitu. Wnętrze kipi barokiem (rokokiem zaś ambona, konfesjonały i ławki) z wyjątkiem klasycznej kaplicy rodowej Pociejów z 1783 r. W kościele odprawiane są msze po polsku i litewsku. Z kościoła można przejść bezpośrednio do Kaplicy Ostrobramskiej.
Brama Miednicka
Wiodła do Mińska i Moskwy, była jedną z pięciu bram, które w murach miejskich wzniesiono w latach 1503–22. Gotyckim murom nadano renesansowy kształt, wieńcząc je attyką z herbem Litwy. Położenie na południowym krańcu nadało jej przydomek Ostra, bądź litewską nazwę: Aušros Vartai – Brama Zaranna. Od strony miasta zawieszono w niej obraz Matki Boskiej nieznanego artysty włoskiej szkoły. Już w 1675 r. Matka Boska Ostrobramska była patronką Uniwersytetu Wileńskiego. Później zawołanie z tympanonu kaplicy: „Matko Miłosierdzia pod Twoją opiekę uciekamy się”, powtarzali Mickiewicz i Słowacki, Piłsudski i Jan Paweł II oraz rzesze wiernych, o czym świadczy ok. 8 tysięcy pozostawionych wotów. Wychodząc ze Starego Miasta przez Bramę, skierujmy się w lewo. Idąc wzdłuż zachowanego fragmentu muru (ul. Šv. Dvasios), możemy obserwować jakby z zewnątrz gęstwinę wież Starego Miasta. Gdy dojdziemy do ul. Bokšto (pod numerem 10 mieszkał Józef Piłsudski), ukażą się (odkopane w latach 1965–70) resztki najlepiej umocnionej bramy miejskiej zwanej Subocz. Jest tutaj fragment murów obronnych oraz baszta, w której obecnie znajduje się ekspozycja broni i zbroi. Podczas wojny z Moskwą baszta była zburzona, potem zaś na tym miejscu znajdowało się... wysypisko. Urokiem tego miejsca jest cudna panorama Starego Miasta.
Cmentarz na Rossie (Rasų kapinė)
Obok Powązek, Skałki, Pęksowego Brzyzka czy Łyczakowa – wyjątkowa nekropolia, nierozerwalnie związana z polską historią. Jest również jedną z najstarszych w Europie – cmentarz założono w 1769 r. Spoczywa tutaj wielu wybitnych Polaków – m.in. ojciec polskiej szkoły historycznej Joachim Lelewel, Władysław Syrokomla, Euzebiusz Słowacki – ojciec Juliusza oraz jego ojczym August Beču (obaj byli profesorami Uniwersytetu Wileńskiego).
Fragment wnętrza kościoła św. św. Piotra i Pawła.
Okolice – Wileńszczyzna
Podążając szlakami regionu, można zapoznać się z miejscami szczególnie ważnymi dla polskiej kultury – dworami szlacheckimi. Znajdują się tu również wspaniałe rezydencje magnackie; okazałe, jak Weka czy Werki oraz nieco ekscentryczne (Landwarów). W Kiwrniowie znajduje się najlepiej zachowane stanowisko archeologiczne na Litwie, zwane dumnie „litewską Troją”, jak i najciekawsze miejsce na trasie – urokliwe Troki ze wspaniałym zamczyskiem, urastającym do miana symbolu Litwy.
Waka (Trakų Vokė)
Przedmieście Wilna, właściwie blokowa dzielnica, w której mieści się jeden z najpiękniejszych pałaców na Litwie. Mieszkańcy okolicy twierdzą jednak, że jest zaniedbany, nikt w niego nie inwestuje, a park jest zaśmiecony. Mimo to nadal pozostaje jednym z najbardziej godnych zobaczenia miejsc na Litwie, a już na pewno na Wileńszczyźnie. Obecnie nie można zwiedzać wnętrza, choć możliwe jest jego wynajęcie. Warto tu jednak przyjechać, by choć z zewnątrz obejrzeć tę przepiękną budowlę.
Centrum Europy
Geograficzne Centrum Europy i Park Centrum Europy (Europos geografinis centras, Europos parkas) – powstanie tych dwu miejsc ma związek z wyliczeniami Francuskiego Instytutu Narodowego z 1989 r., według których to właśnie w powiecie wileńskim znajduje się geograficzne centrum Europy (54’54” szer. geogr. pn. i 25’19” dł. geogr. wsch.). W pierwszym z opisywanych miejsc, położonym w pobliżu wsi Purnuškės, znajduje się obelisk. Jest to, jeśli wierzyć Francuzom, sam środek kontynentu. Założony w 1991 r. Park Centrum Europy zajmuje blisko 55 ha. Stanowi swego rodzaju galerię sztuki pod gołym niebem. Na jego terenie znajduje się około 90 rzeźb wybitnych współczesnych artystów z całego świata (M. Abakanowicz, S. Le Witt, D. Oppenheim). Rzeźba litewskiego artysty, pomnik Centrum Europy, zawiera kierunkowskazy w stronę każdego z państw europejskich z informacją o odległości. Znajduje się tu również największa na świecie rzeźba zbudowana z odbiorników telewizyjnych (LNK Infotree). Park jest czyny codziennie od 9.00 do zachodu słońca (Joneikiškių k., tel.: +370 52377077; e-mail: hq@europosparkas.lt; bilet kosztuje 18 lt, studencki 12 lt).
Kierniów (Kernavė)
Ta niewielka miejscowość, znajdująca się na północny zachód od Wilna, znana jest przede wszystkim ze względu na grodziska, które w 2004 r. zostały wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Zespół pięciu grodzisk znajduje się w miejscu, które niegdyś było pierwszą stolicą Litwy. Miał ją założyć w XI w. książę Kiernus, wnuk mitycznego przodka Litwinów, Palemona. Rezerwat historyczny i archeologiczny ustanowiono w tym miejscu w 1989 r. Muzeum archeologiczne i historyczne (zamknięte do 2008 r. z powodu prac rekonstrukcyjnych) powstało w 1930 r. Posiada bogatą kolekcję znalezisk archeologicznych, w większości z Kierniowa lub okolic, począwszy od epoki kamiennej. W Kierniowie znajduje się również kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP. Zbudowano go na początku XX w. stylu neogotyckim. Szczególnie wartościowe są dwa obrazy – Święta Rodzina oraz Matka Boska Szkaplerzna, a także ołtarz boczny.
Troki (Trakai)
Niewielka miejscowość, która kryje w sobie bogactwo historycznych pamiątek, ze średniowiecznym zamkiem położonym na środku jeziora na czele. Jedno z najciekawszych i najbardziej atrakcyjnych turystycznie miejsc na Litwie, także ze względu na niezwykle malownicze położenie. Troki leżą w pagórkowatym, porośniętym lasami terenie, niezwykle obfitym w jeziora. Troki były drugą stolicą Litwy. Koniecznie trzeba zobaczyć zamek na półwyspie, który był początkowo drewniany. Prawdopodobnie został zbudowany przez Kiejstuta w XIV w. Kilkakrotnie go przebudowywano i odnawiano. Zamek nigdy nie został odbudowany w całości – dziś podziwiać można jedynie szczątki murów oraz kilka ocalałych baszt. Zespół pałacowy w Zatroczu mieści się po drugiej stronie jeziora Galvė. Można się do niego dostać miejskim autobusem. Zimą dobrym rozwiązaniem jest spacer po zamarzniętej tafli jeziora. Jeszcze w XIX w. można było do niego dopłynąć promem. Początkowo tereny te były własnością Tatarów. Pałac wznieśli Tyszkiewiczowie na przełomie XIX i XX w. Przed nim znajduje się taras ze wspaniałym widokiem na jezioro i zamek na wyspie. Zabudowania otacza park zaprojektowany przez E. Andre.
Zamek w Trokach.
Na południe
Południe kraju to kraina lasów, jezior i stawów. Można tu odpocząć od zgiełku miast, a w uzdrowiskach, takich jak Druskienniki czy Birsztany, podreperować nadszarpnięte zdrowie, pijąc bardzo zdrowe (choć niekoniecznie smaczne) wody, czy spacerując wśród pięknych drewnianych willi. Z obu tych miejsc można wybrać się na wycieczkę, by ujrzeć piękny kościół w Liszkowie. Oba te miejsca są również znane ze względu na swe wspaniałe położenie w Dzukijskim Parku Narodowym. To kraina dziewiczych stawów, lasów i jezior.
Opracowanie: Dariusz Wołodźko, na podstawie przewodnika „Litwa, Łotwa i Estonia. Bałtycki łańcuch”, pod redakcją Agnieszki Moncznik, Michała Maziarza, Pauliny Orłowskiej. Wydawnictwo Bezdroża, Kraków 2006. Pomoc merytoryczna: Centrum Informacji Turystycznej Litwy w Warszawie.
Ważne informacje
Dokumenty podróży uprawniające do bezwizowego wjazdu i pobytu do 90 dni:
• paszport ważny minimum 3 miesiące ponad planowany okres pobytu lub
• dowód osobisty ważny minimum 6 miesięcy.
Uwaga: Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i pozwala na stwierdzenie tożsamości (szczególną uwagę w przypadku starszych, książeczkowych dowodów osobistych należy zwrócić na aktualność zdjęcia).
Nie ma obowiązku meldunkowego.
Waluta: 1 lit (LTL) = 100 centów. W obiegu są banknoty o nominałach: 10, 20 ,50, 100 i 200 litów oraz monety o wartości 1, 2 i 5 litów i 1, 2, 5, 20 i 50 centów (kurs wymiany: 1 euro = 3,46 LTL).
Ubezpieczenia:
• krajowe ubezpieczenia pojazdu OC;
• oprócz posiadania karty NFZ zalecane jest posiadanie polisy ubezpieczenia kosztów leczenia i następstw nieszczęśliwych wypadków.
PRZEPISY RUCHU DROGOWEGO
Wyposażenie pojazdu:
• pasy bezpieczeństwa obowiązkowe na przednich siedzeniach, na tylnych - o ile są zamontowane;
• trójkąt ostrzegawczy;
• apteczka pierwszej pomocy;
• gaśnica;
• min. głębokość bieżnika opon - 1,6 mm;
• kask ochronny dla motocyklisty i pasażera;
• zaleca się; aby kierowca zabrał ze sobą: podstawowe narzędzia, niezbędne części zamienne, komplet zapasowych żarówek oraz zamontował zabezpieczenie antywłamaniowe.
Zimowe wyposażenie pojazdu
Obowiązek używania opon zimowych w okresie od 1 listopada do 1 kwietnia. Używanie opon okolcowanych dla pojazdów do 3,5 tony dozwolone jest w okresie od 1 listopada do 1 kwietnia. Brak specjalnych przepisów nt. ograniczenia prędkości, jak również odnośnie używania łańcuchów przeciwślizgowych.
Światła mijania
W okresie od 1 września do 1 kwietnia obowiązek używania świateł mijania przez całą dobę. Ponadto używanie świateł mijania jest obowiązkowe w nocy i przy widoczności ograniczonej warunkami atmosferycznymi. Motorowery i motocykle - przez całą dobę, przez cały rok.
Dozwolone wymiary pojazdu:
• wysokość - 4,0 m;
• szerokość - 2,50 m;
• długość zespołu pojazdów (samochód + przyczepa) - 18,75 m.
Prawo jazdy. Do prowadzenia pojazdu uprawnione są tylko osoby, które ukończyły 18 lat. Prawo jazdy kategorii B uprawnia do prowadzenia pojazdu lub zespołu pojazdów do 3,5 tony (w tym przyczepa kempingowa do 750 kg).
Przewóz dzieci. Dzieci do lat trzech muszą być przewożone w specjalnych fotelikach, mocowanych na tylnym siedzeniu pojazdu. Dzieci do lat dwunastu mogą podróżować na przednim siedzeniu pasażera również w specjalnych fotelikach lub w urządzeniach zabezpieczających dostosowanych do rozmiarów dziecka.
Zakaz korzystania w czasie jazdy z telefonu komórkowego bez urządzenia głośnomówiącego.
Ograniczenie prędkości, km/h:
teren zabudowany - 50 km/h, o ile znaki nie wskazują inaczej
teren niezabudowany autostrada Drogi
2-pasmowe Inne drogi
pojazd do 3,5 tony 130* 110 90
pojazd powyżej 3,5 tony 70 70 70
*) w okresie od 1 listopada do 1 kwietnia - 110 km/godz.
Policja uważnie kontroluje przestrzeganie dozwolonych prędkości i każde nawet najmniejsze przekroczenie karane jest mandatem.
Parkowanie
Strefy ograniczonego parkowania oznaczone są napisem STOVEJIMOVIETA - opłaty w kuponach parkingowych. Koszt parkowania: 1-2 LTL/godzinę; w sezonie, w miejscowościach wypoczynkowych opłata za 1 godzinę parkowania wynosi ok. 3 LTL. Zaleca się korzystanie z parkingów strzeżonych.
Uwaga: wjazd samochodem na Starówkę w Wilnie jest płatny.
Niepełnosprawni
Nie ma miejsc parkingowych wyznaczonych specjalnie dla niepełnosprawnych.
KARY ZA WYKROCZENIA DROGOWE
Dozwolona zawartość alkoholu we krwi - 0,04%. Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu karane jest grzywną w wysokości od 290 do 435 euro i/lub zatrzymaniem prawa jazdy na okres od 12 do 18 miesięcy.
Przykładowa wysokość mandatów pobieranych za inne wykroczenia drogowe:
• nieużywanie pasów bezpieczeństwa - 25 LTL;
• nieprawidłowe parkowanie - od 50 do 100 LTL;
• przekroczenie prędkości - od 20 do 500 LTL+ ew. zatrzymanie prawa jazdy na okres maks. 6 miesięcy (przekroczenie prędkości o 50km/h i więcej karane jest grzywną do 1500 LTL i zatrzymaniem prawa jazdy na okres 6 miesięcy).
Uwaga: Na Litwie w przypadku kolizji samochodowej niezbędne jest wezwanie na miejsce zdarzenia policji, gdyż sporządzenie protokołu policyjnego jest warunkiem wypłaty odszkodowania przez firmę ubezpieczeniową. Oświadczenie złożone przez sprawcę kolizji, że doszło do niej z jego winy, nie stanowi podstawy do wypłaty odszkodowania.
Drogowe przejścia graniczne z Polską- czynne 24h
Kalvarija - Budzisko, droga A5
Lazdijali - Ogrodniki, droga 135
Ulica Wileńskiej Starówki.
OPŁATY DROGOWE
Sieć drogowa Litwy liczy ok. 44 500 km. Przejazd samochodami osobowymi jest bezpłatny.
Główne szlaki komunikacyjne Litwy to:
E67 Via Baltica Helsinki–Tallin–Riga–Panevezys–Kaunas–Warszawa–Wrocław–Praha,
E28 Berlin–Gdańsk–Kaliningrad–Marijampole–Prienai–Vilnius–Minsk,
E77 Pskov–Riga–Siauliai–Kaliningrad–Warszawa–Kraków–Budapeszt,
E85 Klaipeda–Kaunas–Vilnius–Lida–Cernovcy–Bucharest–Alexandroupoli,
E262 Kaunas–Utena–Daugavpils–Rezekne–Ostrov,
E272 Klaipeda–Palanga–Siauliai–Panevezys–Vilnius
Opłaty można regulować w banku UAB Medicinos, którego agencje usytuowane są na przejściach granicznych: Medininkai, Kybartai, Panemune, Salcininkai, Lazdijai (Kalvarijos, Raigardas) oraz AB Banku (czynny 24h) na granicy w Salociai lub też przelewem (zza granicy) na konto w Biurze Podatkowym Okręgu Wileńskiego.
Szczegółowe informacje na stronie http://www.lra.lt/en (dostępne tylko w języku angielskim).
PALIWO
Benzynę bezołowiową i diesel można bez trudności zakupić na każdej stacji benzynowej. Benzyna ołowiowa jest dostępna na stacjach Statoil. Gaz płynny (LPG = GAS lub DUJOS) można nabyć na stacjach koncernów Lukoil i Statoil.
TELEFONY ALARMOWE
• pomoc drogowa automobilklubu litewskiego (LAS) świadczy usługi pomocy drogowej przez 24h. W przypadku awarii należy telefonować pod nr 8 8 00 00 000 (linia bezpłatna) lub +370 5 210 44 22;
• lub z telefonu komórkowego – 1888;
• policja – 02;
• pogotowie ratunkowe – 03;
• straż pożarna – 01;
• lub numer zunufikowany – 112;
W razie wypadku należy natychmiast zawiadomić policję.
POLSKIE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE
W WILNIE
Ambasada RP
Smelio g. 20A, 2055 Vilnius
tel. (0-03705) 270 90 01 do 3; fax 270 90 07
e-mail: ambpol@tdd.lt; internet: www.polandembassy.lt
Konsulat RP w Wilnie
Smelio g-ve 22A, 2055, Vilnius
tel. 270 90 04 do 05; fax 270 90 09
e-mail: kgpl@tdd.lt
PRZYDATNE ADRESY
Centrum Informacji Turystycznej Republiki Litwy w Warszawie,
Al. Ujazdowskie 51, tel. (0-22) 548 70 52; fax 584 70 53
e-mail: info@litwatravel.com ; internet: www.litwatravel.com
Litewski Krajowy Departament Turystyki, www.tourism.lt
Strona Wilna w internecie: www.vilnius.lt
Źródło: PZM-Travel
