OBLICZA CARAVANINGU
Zastanawialiście się kiedyś co łączy caravaning z lataniem balonami? Dlaczego w USA istnieją wypożyczalne kamperów i przyczep prowadzone przez kluby i stowarzyszenia lotnicze a wiele Fiest Balonowych łączonych jest ze zlotami caravaningowymi? W tamtym roku otrzymaliśmy raport przygotowany przez członków Aeroklubu Lubelskiego wyjaśniający tą niezwykłą synergię.
Oglądanie setek balonów na gorące powietrze wznoszących się w górę na niebie o świcie, co może być bardziej ekscytującego? Doświadczyliśmy tego na własne oczy w zeszłym roku w Rumunii w Baja Mare pod czas Fiesty Balonowej gdzie jednocześnie startowało 100 balonów. Pojechalismy do Rumunii razem z członkami Aeroklubu Lubelskiego, który chcieli pokazać nam ten piękny sport. Relację z tego wyjazdu możecie przeczytać w numerze 2/2019 Polskiego Caravaningu.
Początki Baloniarstwa
Pierwszy balon na gorące powietrze wystartował 19 września 1783 roku. Pasażerami byli owca, kaczka i kogut! Latali przez niesamowite 15 minut! Pierwszy lot załogowy odbył się w listopadzie 1783 r., kiedy dwóch braci leciało balonem przez 20 minut nad Paryżem. Pierwszy lot w Ameryce odbył się w 1793 r. z udziałem George'a Washingtona, który był świadkiem tego wydarzenia.
Balon na ogrzane powietrze przeszedł od tamtego czasu, długa drogę, kładąc podwaliny pod niektóre z najbardziej niesamowitych osiągnięć kosmicznych człowieka! W lotnictwie kładzie się ogromy nacisk na bezpieczeństwo, wprowadza się różne procedury tak aby latanie było miłe i przyjemne. W przypadku sportów balonowych szczególnie ważne są warunki meteorologiczne oraz tak zwana „termika” – jedno jest pewne fizyki nie zmienimy. Wiele osób na codzień nie zwiazanych z lotnictwem, odwiedzających zawody balonowe, czasem wraca z nich rozczarowane mówiąc znajomym, że „byli koło południa i nic nie zobaczyli” albo „był lekki wiaterek a organizator odwołał zawody”. Na bazie otrzymanego raportu śpieszymy z wytłumaczeniem dlaczego tak się czasem dzieje.
Latanie balonem
Rozróżniamy trzy rodzaje balonów: gazowe, na ogrzane powietrze oraz hybrydy czyli na podgrzewany hel. W balonach gazowych siłę nośną stanowi lżejszy od powietrza gaz np. hel lub wodór. Ten ostatni jest już praktycznie niestosowany ponieważ jest gazem palnym i w związku z tym bardzo niebezpiecznym. Zastąpił go niepalny hel, który jest z kolei bardzo drogi. Z tego właśnie powodu, klasyczne balony gazowe są na świecie wielką rzadkością.
Współczesne aerostaty to najczęściej bardzo bezpieczne i ekonomiczne balony na ogrzane powietrze. Ich powłoki napełniane są zwykłym powietrzem atmosferycznym, które ogrzane zmniejsza swoją gęstość i staje się lżejsze od zimnego. Trzy tysiące metrów sześciennych powietrza po podgrzaniu do kilkudziesięciu stopni Celsjusza potrafi unieść ciężar ponad 900 kg!
Udźwig balonu zależy od różnicy temperatur pomiędzy powietrzem w powłoce, a powietrzem otaczającym. Zazwyczaj do lotu wystarcza temperatura 90 do 110°C (zimą wystarczy nawet tylko 30 – 40°C). Powietrza nie należy jednak ogrzewać powyżej 130°C, ponieważ mogło by to spowodować uszkodzenie tkaniny powłoki. Dlatego każdy balon wyposażony jest w elektroniczny termometr informujący pilota o aktualnej temperaturze powietrza w powłoce.
Wiatr
Balon leci zawsze z wiatrem. Kierowanie balonem polega na zmienianiu wysokości lotu i szukaniu takiego wiatru, który umożliwi lot w pożądanym kierunku. Zwykle, kierunki wiatru przy ziemi i na dużej wysokości, różnią się od siebie o kilkanaście do kilkudziesięciu stopni. Ta właściwość wiatrów daje więc pewną kontrolę nad przebiegiem lotu balonu i umożliwia np. rozgrywanie zawodów. Nie można niestety lecieć balonem pod wiatr ani krążyć nad wybraną okolicą.
Bardzo lekki ledwo wyczuwalny wiatr jest sprzymierzeńcem baloniarzy. Mocniejszy wiatr, który na ludziach nie robi większego wrażenia i do którego jesteśmy przyzwyczajeni, często uniemożliwia bezpieczny start. Czasem też powoduje odwołanie zawodów czy stwarza niebezpieczne sytuacje podczas lądowania.Kompletny 4-5 miejscowy balon, wraz z niezbędnym wyposażeniem i paliwem potrzebnym do lotu, waży około 400 kg, co najbardziej odczuwa załoga naziemna rozkładająca balon. Dla porywistego wiatru to tylko 400kg. Problemem pod czas lotu przy silnym wietrze jest duża powierzchnia boczna balonu podatna na deformacje. Taka deformacja może nastąpić przy podmuchach wiatru (uskoki, turbulencje, termika), które odkształcają powierzchnie balonu i wydmuchują znajdujące sie wewnątrz balonu ciepłe powietrze i tworzą tak zwaną „łyżkę”- balon zamienia się w żagiel. Spadek objętości przekłada sie na utratę siły nośnej i gwałtowne opadanie, czasami tak duże, że palniki nie są wstanie jej zrekompensować.
Termika
Konwekcja termiczna to w meteorologii system prądów wstępujących i zstępujących. Przy braku możliwości sterowania kierunkiem (pilot ma wpływ tylko na ruch góra-dół) balon może zostać wessany w chmurę, w tak zwany komin termiczny a załoga balonu nie będzie w stanie opanować tego niekontrolowanego wznoszenia. „Noszenie” z powodzeniem wykorzystywane jest w szybownictwie ale może być niepożądane w baloniarstwie. „Duszenie” zdarza się gdy występuje osiadanie mas powietrza (wypełnianie niżu lub jego zatoki) jest to związane ze zjawiskiem opadania całej masy powietrza na dużym obszarze. Może to też być wpływ komina termicznego, który wysysa dużą masę ciepłego powietrza i wysyła je w górę. Na jego miejsce osiada powietrze chłodniejsze i cały obszar „dusi”. To zjawisko niekorzystne dla szybowników i baloniarzy ponieważ powoduje utratę siły nośnej i może skończyć się przymusowym i gwałtownym lądowaniem „w polu”.
Kiedy latamy balonem?
To głównie z powodu „termiki” zawody organizuje sie w warunkach beztermicznych (jesień-zima) a w okresie letnim o świcie (powietrze nie jest jeszcze ogrzane słońcem) lub wieczorem – powietrze jest stabilne oraz przy pełnym zachmurzeniu bez termiki naniesionej.
Aby zawody i pokazy były bezpieczne, balony na gorące powietrze mogą wystartować z „lotniska” 2 razy w trakcie doby (jeśli pozwala na to pogoda i wiatr): po południu w godzinach 17-18 i o świcie między 6:00 -7:30 rano.
Dlaczego caravaning?
Samochód kempingowy lub przyczepa to najlepszy sposób, by cieszyć się balonowymi atrakcjami. Zdecydowana większość imprez balonowych odbywa się na lotniskach trawiastych lub na zaadaptowanych do startu strefach gdzieś w terenie. Kampery w porozumieniem z organizatorem Fiesty mogą być ustawione dzień wcześniej na miejscu startu!
O świcie wystarczy wyjść z pojazdów, przejść na początek strefy z krzesełkami i cieszyć się ogladaniem grupowego startu. W większości wypadków, jeśli chcecie podejść na strefę startów, aby zobaczyć balony naprawdę z bliska, zazwyczaj można to zrobić. W USA to najpopularniejszy sposób na oglądanie zawodów balonowych, z pojazdów caravaningowych korzystają także sami baloniarze. W Albuquerque największym wydarzeniem roku jest Albuquerque International Balloon Fiesta. Każdego października setki balonów na ogrzane powietrze startują w niebo, przyciągając tysiące gości z całego świata. Pierwsza impreza Albuquerque International Balloon Fiesta odbyła się w 1972 roku i gościło na niej 13 balonów. Od tamtego czasu Fiesta rośnie każdego roku a w 2019, przez 9 dni będzie można zobaczyć 550 balonów a liczba gości może przekroczyć 880 tysięcy. Większość z nich przyjedzie pojazdami kempingowymi i zatrzyma się na specjalne przygotowanym „polu camperowym” https://balloonfiesta.com/.
Co polecamy w tym roku?
Wybierz festiwal balonowy lub zawody, zabierz rodzinę i przyjaciół i przeżyj z nimi niesamowitą przygodę. My zapraszamy na Lubelszczyznę, na 14. Międzynarodowe Zawody Balonowe – Nałęczów 2019 które odbędą się w dniach 14-17 sierpnia w Nałęczowie i jego okolicach.
Organizatorzy czyli Uzdrowisko Nałęczów i Aeroklub Lubelski zapowiadają udział około 50 balonów.
O szczegółach imprezy będziemy informować na bieżąco ponieważ Polski Caravaning objął patronatem medialnym zawody w Nałęczowie.
Jeżeli, ktoś z Was chciałby polatać balonem indywidualne to pllecamy kontakt z:
https://www.aeroklub.lublin.pl/ lub z naszymi przyjaciółmi z Katowic https://balon.pl/
